Qravitasiya dalğalarının varlğı sübut olundu
Digər
07.05.2017
Farid Pardashunas
Hələ 100 il bundan öncə Albert Eynşteyn qravitasiya
dalğalarının varlığını bildirmişdi. O vaxtdan bəri fiziklər həmin dalğaların
axtarışında olublar. Sonunda axtarışlar öz bəhrəsini verib. Qravitasiya
dalğaları həqiqətən də mövcuddur. Bugün rəsmi olaraq məlum oldu ki, 14
Sentyabr 2015-ci il tarixində interferometrik qravitasiya lazerli dalğa rəsədxanası
qravitasiya dalğalarını aşkar edib. Həmin rəsədxanalar 1.3 milyard il bundan
öncə yaranmış qara dəliyin hesabına qravitasiya dalğalarını aşkar ediblər. Həmin
qara dəlik yaranan zaman Günəşin kütləsindən 3 dəfə böyük olmuş kütlə 1 saniyə ərzində
enerjiyə çevrilib. Qravitasiya dalğaları nədir və onların kəşf olunması nə kimi
önəm daşıyır?
Qravitasiya
dalğaları yüksək enerjili kosmik hadisələrin nəticəsində kainatda yaranan
vibrasiyalardır. Həmin hadisələrə misal olaraq ulduzların partlamasını və yüksək
kütləli qara dəliklərin yaranmasını gətirmək olar. Dalğalar fəza və zaman
daxilində yayılan zaman onlar materiyanın daxilindəki atomlarda vibrasiyalar
yaradırlar. Albert Eynşteyn qravitasiya dalğalarının varlığını hələ 1916-cı ildə
nisbilik nəzəriyyəsinin köməyi ilə bildirmişdi. Qravitasiya dalğalarının kəşfi
nisbilik nəzəriyyəsinin vacib aspektini təsdiq edir. Bu kəşf kosmosun öyrənilməsində
yeni səhifə açır. Belə ki, bundan sonra kainatın öyrənilməsində elektromaqnit
şüalanması artıq yeganə üsul sayılmayacaq. Massaçusets Texnologiya
Universitetinin astrofiziki Scot Hughes-in sözlərinə görə alimlər qravitasiya
dalğalarının köməyi ilə hələ də sirr dolu kosmik obyektləri (qara dəliklər,
neytron ulduzlar və s.) öyrənə biləcəklər. Qravitasiya dalğalarında çox böyük məlumatlar
mövcuddur. Fəza və zamanda baş verən vibrasiyaların formaları nəticəsində bizlər
həmin vibrasiyaların yaratdıqları kosmik obyektlərin ölçülərini və digər
xüsusiyyətlərini öyrənə bilərik. Başqa sözlə desək bundan sonra alimlər təkcə
kainatın 5%-i təşkil edən barion kütlə haqqında deyil həmdə qalan 95%-in nədən
ibarət olduğu haqqında məlumat əldə edə biləcəklər.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Həftənin xəbərləri
