“Facebook” və “Google” kimi dünyanın bir çox texnoloji şirkətləri demək olar ki, eyni ssenari üzrə çalışırlar. Belə ki, onlar hansısa layihənin kommersiya tərəfini inkişaf etdirmək üçün sıralama alqoritmini yaradırlar və bu həqiqətən də kömək edir. Bu fonda Snapchat demək olar ki, digər servislərdən fərqlənir. Belə ki, onun yaradıcıları dəqiq hesablamaya deyil, məhz yaradıcılığa önəm verirlər. İnvestorların təzyiqləri və göstəricilərin aşağı düşməsi nəticəsində şirkət öz varoluşunu davam etdirə biləcəkmi? Bu suala Slate saytı cavab verməyə çalışıb. Snapchat-ın həmtəsisçisi və CEO-su Evan Spiegel uzun zaman kütləvi informasiyalar vasitəsilə cəmiyyət içində tanınmağı sevmirdi. Lakin Snapchat servisinin və şirkətin yeniyetmələr arasında məşhurlaşması nəticəsində Spiegel cəmiyyət diqqətini öz tərəfinə çəkməyi bacardı.

Şirkətin IPO-ya çıxmasından 8 ay sonra onun bir çox uğurlu məhsullarını digər rəqib şirkətlər kopyalayır. Şirkətin səhmləri aşağı düşür və rəy liderləri (influencerlər) digər platformalara keçid edirlər. Bu, “Snap” şirkətinin tarixçəsini danışmaq mövzusunda Spiegel üçün əsas səbəb oldu və o bu mövzuda qeyd etdi ki, onun servisinin əsas targeti məhz yaşca böyük insanlardı.

İlk baxışdan Snapchat-ın tarixi Silikon Vadisinin digər startaplarından heç də fərqlənmir. Özünə güvənən 3 tələbə maraqlı bir tətbiq yaratdı və 6 ildən sonra onun qiyməti 20 milyard dollar dəyərində qiymətləndirilir. Spiegel, şirkəti öz empirik məlumatlarına əsaslanaraq yox, öz intuisiya və yaradıcılığına əsaslanaraq idarə edir. Görünür, o, insanlardan fərqli olaraq robotların daha yaxşı qərarlar təklif etmə fikrinə inanmır. “Google”ın axtarış nəticələrini qiymətləndirdiyi, “Facebook”un sizin dostlarınızın paylaşımlarını qiymətləndirdiyi və “Uber”in isə sürüclərin professionallıqlarını qiymətləndirdiyi bir vaxtda Snapchat-ın uğurluluğu alqoritmlərlə deyil, intuisiya, kreativlik və yaradıcılığın birləşməsi ilə izah olunur.

“Snap” üçün yaxşı xəbər ondan ibarətdir ki, onu yeniyetmələr sevirlər. Piper Jaffray-ın apardığı yeni sorğuda məlum olub ki, yeniyetmələrin 47%-i Snapchat-ı özlərinin ən sevdikləri tətbiq adlandırıb. Bu, Facebook, Twitter və Instagram-ın göstəricilərindən 2 dəfə çoxdur. Bununla yanaşı “Facebook” Instagram Stories funksiyasını istifadəyə verərək bu servisə açıq müharibə elan edib. Bir neçə müddət bundan öncə aparılmış daha bir müşahidə nəticəsində məlum olub ki, hər iki platformadan istifadə edən 12 aparıcı rəy lideri daha çox paylaşımları Snapchat-da deyil, Instagram Stories-də edir. “Snap”ın “Facebook” ilə rəqabət apara biləcəyi sualı isə hələki açıq olaraq qalır. 2011-ci ildə “Facebook”un öz liderliyini paylaşmağı ucbatından bir-birinin ardınca çoxlu şirkətlər yarandı. Hətta Mark Zuckerberg-in uğurunu təkrar etmək üçün startapların da sayı az deyildi. Onlar həmin uğuru hansısa fərqləndirici özəllik sayəsində qazanmaq istəyirdilər.

Təəccüblüsü ondadır ki, “Facebook”un əsas rəqibi digər layihələrə bənzəməyən bir servis oldu. O, biznes ideya və ya şirkət kimi düşünülmürdü. Bu sadəcə olaraq yaxşı vaxt keçirtmək üçün bir servis idi. Həmin vaxtlarda uğurlu sosial şəbəkənin yaradılması üçün olan əsas qayda ondan ibarət idi ki, istifadəçilər kontent yaratmağı və yaratdıqları kontenti idarə etmək istəyirlər. Onların paylaşdıqları məlumatları isə reklam məqsədlərində istifadə etmək olar. Lakin Stenford Universitetinin 3 tələbəsi olan Evan Spiegel, Bobby Murphy və Reggie Brown hansısa mühəndisə, investora və ya böyük yaşlı digər şəxsə deyil, məhz kollec tələbəsinə aid olan tətbiq yaratdılar. Bu sosial şəbəkə deyil idi. Bu, maraqlı fotolar göndərməyə imkan verən bir tətbiq idi. Snapchat əvvəlcədən konfidensiallığa və individual ünsiyyətə öz diqqətini yönəldən bir servis idi. İstifadəçiləri sərhədləşdirməmək üçün yaradıcılar bu servisə bəyənmə kimi funksiyaları əlavə etmədilər və elə etdilər ki, fotolara baxandan sonra onlar avtomatik olaraq silinirdilər. Müəyyən müddətdən sonra məlum oldu ki, Spiegel və onun dostları tamamilə düzgün istiqaməti seçiblər.

Fotoları ana səhifədə dostlara, ailə üzvlərinə və digər şəxslərə göstərmədən onları hansısa konkret şəxsə göndərmək fikri istifadəçilərin xoşuna gəldi. Bununla belə mətbuat tətbiqi hacker və cinayətkarlar üçün yaxşı üsul adlandıraraq ona qarşı heç də yaxşı fikir bildirmədilər. Hətta Silikon Vadisinin bir sıra investorları günümüzdə etiraf edirlər ki, onlar bu servisi sıralama alqoritmi olmadan bayağı hesab edirdilər. Beləliklə onlar düşünürdülər ki, onun hansısa kommersiya imkanları yoxdur. Bu elə bir vaxt idi ki, hamı sıralama alqoritminə sahib idi. Facebook-dan tutmuş LinkedIn-ə kimi. Hətta bugünki gündə də Spiegel və onun dostlarının servisi hansısa dəqiq alqoritmlərdən istifadəni rədd edir. Şirkət qəliz sistem yaratmaq üçün lazımi resurslara sahibdir. Lakin o öz fəlsəfəsinə inanaraq bunu etmir. Öz çıxışlarından birində Spiegel bildirmişdi ki, sıralama alqoritmi şəxsi fikirləri əks etdirmək üçün istifadəçiləri məhdudlaşdırır. Sosial şəbəkələr dünyasına baş vuran zaman istifadəçi digər şəxslər tərəfindən yaradılmış uğurlu medianı görür və öz kontentinin kiminsə tərəfindən qiymətləndiriləcəyinə şübhə ilə yanaşır. Məhz belə vasitə ilə Evan Spiegel Facebook-dakı xəbərlərin sıralanma üsulunu başa salır. O hesab edir ki, sıralanma üsulu nəticəsində nəşriyyatlar daha cəlbedici başlıqların arxasınca qaçma unikallıqlarını itirirlər.

Snapchat-ın konsepsiyası yaradıcılıq, keyfiyyət və özünü ifadəyə əsaslanır. Lakin bu o demək deyil ki, “Snap” məlumatlardan istifadə etmir. Lakin digər servislərdən fərqli olaraq “Snap” məlumatlardan istifadə edərək öz nəzəriyyəsini daha da möhkəmləndirir. Spiegel bildirib ki, o öz şirkətini yaradan zaman ismarıc göndərən 10 nəfərdən  1-nin ismarıcında foto olurdu. Snapchat-ın yaradıcıları düşündülər ki, fotolar vasitəsilə ünsiyyət qurmaq istifadəçilərə maraqlı gələcək. Bu fikirdə onlar heç də yanılmadılar. Belə üsuldan istifadə edərək öz intuisiya və nəzəriyələrinə güvənən yaradıcılar ilk dəfə olaraq şaquli formatlı videoların istifadəsini təklif etdilər. Bu cür qərar sonradan olmuş tədqiqatlara əsaslanmırdı. Bu qərar özəl müşahidələrə əsaslanırdı. Həmin müşahidələr zamanı məlum olmuşdu ki, insanlar video izləyən zaman öz smartfonlarının vəziyyətini dəyişmirlər.

Lakin bu cür üsul heç də hər zaman işə yaramır. Belə ki, keçən il şirkət elan etdi ki, o öz adını “Snap”a dəyişir və Spectacles adlı ilk hardware məhsulunu çıxardır. Spectacles adlı xüsusi eynəklər kameralar ilə təchiz olunub və 10 saniyəlik video çəkmək üçün nəzərdə tutulub. Google Glass-ın bir neçə müddət bundan öncəki uğursuzluğu fonunda Spectacles eynəkləri yaxşı rəylər almışdı. Lakin həmin eynəklər hələ geniş istifadəçi kütləsini ələ keçirtməlidir. Spiegel-in verdiyi məlumata əsasən şirkət artıq 150.000-ə yaxın Spectacles eynəyi satıb. Lakin satışların tempi getdikcə zəifləyir. Bir neçə müddət bundan öncə “Snap” daha bir maraqlı innovasiyasını təqdim etmişdi. Söhbət, Context Cards-dan gedir. Onun innovasiyalığı ona əsaslanır ki, axtarış sistemlərinin gələcəyi mətndə deyil, fotolardadır. Görünür, şirkətin IPO-ya çıxmasına və investorların təzyiqlərinə baxmayaraq Evan Spiegel digər böyük texnoloji şirkətlərdən fərqli olaraq hələ də standart olmayan yanaşmalara üstünlük verir.

“Yenilikçi olduğun zaman tələsməyə ehtiyac yoxdur. Yeni bir şey yaradaraq əsaslı və ləng şəkildə hərəkət etmək lazımdır” – deyə Spiegel bildirib. Məhz bu cür yanaşma ilə onun servisi Facebook-dan fərqlənir. Belə ki, Facebook hər zaman hər şeyi tez zamanda edir və bunun nəticəsində böyük gəlirlər əldə edir. “Snap” isə IPO-ya çıxmasından 2 ay sonra heç də yaxşı olmayan nəticələr sərgilədi. Qeyd etmək lazımdır ki, Zuckerberg-in şirkəti son zamanlarda öz strategiyasına yenidən baxdı və indi o öz yeni məhsullarının istifadəyə verilməsinə daha diqqətlə yanaşır. Hətta dünyanın aparıcı sosial şəbəkəsinin Stories komandası bu funksiyanı ilk öncə Instagram-da, daha sonra WhatsApp-da və sonda Facebook-da istifadəyə verdi.

Şirkətin zəif böyüməsi barədə investorların rəylərinə baxmayaraq Spiegel biznesə olan yanaşmasında yaradıcılıqdan istifadə etmək niyyətini hələ də dəyişməyib. Bundan əlavə olaraq Snapchat-ın istifadəçi kütləsinin yaş göstəricisi məsələsi də var. Belə ki, yeniyetmə şəxslər bu platformanın əsas böyümə mənbəyi kimi əks olunurdu. Lakin yeniyetmə şəxslərin servisdən aktiv şəkildə istifadə etmələrinə baxmayaraq onun istifadəçi kütləsi azalır. Servisin komandasının tərtib etdiyi yanaşmalar yuxarı yaş istifadəçiləri üçün bu servisin cəlbedicliyi qarşısında sərhədlər qoya bilər. Lakin Spiegel öz məhsullarını ortaq məxrəcə gətirmək üçün onları sadələşdirməyi düşünmür. Çox güman ki, buna heç ehtiyac da yoxdur.