2017-ci ildə alınma potensialı yüksək olan şirkətlər

2017-ci ildə böyük şirkətlər tərəfindən digərlərinin alınması və ya udulması barəsində hadisələrin artıq şahidi olduq. Buna misal olaraq “Amazon”un, “Whole Foods”u alması və “Airbnb”nin, Tilt adlı crowdfunding platformasını almasını gətirmək olar. Lakin 2017-ci ilin hələ yarısı bitmək üzrədir. Bu isə o deməkdir ki, bizləri bu mövzuda yeni xəbərlər gözləyə bilər. Goldman Sachs investisiya bankının mütəxəssisləri maraqlı araşdırma apararaq bu il alınma potensialı yüksək olan şirkətlərin reytinq cədvəlini təqdim ediblər.

Son 2 ay ərzində “Etsy”nin rəhbərliyində ciddi dəyişikliklər baş verdi. Şirkətdə 6 il baş direktor vəzifəsində çalışmış Chad Dickerson, CEO vəzifəsindən azad edildi. Onun yerində isə hal hazırda direktorlar şurasının yeni üzvü Josh Silverman, şirkəti idarə edir. Bununla yanaşı Dickerson nəinki CEO vəzifəsindən, hətta direktorlar şurasının sədr vəzifəsindən də azad edilib. Bu vəzifədə isə onu vençur investoru Fred Wilson əvəz edir. “Etsy-yə ilk 3 il ərzində texniki direktor və son 6 il ərzində baş direktor kimi rəhbərlik etmək mənim üçün böyük şərəf idi. Direktorlar şurası qərar verdi ki, şirkətə yeni lider lazımdır və mən onların qərarı ilə tamamilə razıyam” – deyə Dickerson bildirmişdi. 2015-ci ilin Aprel ayında IPO-ya çıxdığı müddətdən onun səhmlərinin qiyməti yarıya kimi enib. Bundan əlavə olaraq Dickerson-un şirkətdən çıxmasından sonra əlavə 80 nəfər işçi də şirkətdən ayrıldı. “Etsy”nin səhmdarlarından biri olan Black and White Capital LP adlı fond, şirkətin rəhbərliyinə xərclərin azaldılmasını və onun satışı haqqında düşünməyi təklif etdi. Öz maliyyə göstəriciləri ilə düzgün şəkildə davranmadığına görə “Etsy” özünün biznes modelinin təməlində yerləşən imkanlardan istifadə şansını qaçırdıb. Bloomberg, “Etsy”dəki vəziyyəti bu cür təsvir edib: “Etsy, dəlisov şəkildə öz kollektivinə işçilər qəbul edirdi və 2014-cü ilin sonu ilə müqayisədə işçi qüvvəsini 55% artırırdı. Bununla belə şirkətin Bruklində kiçik ofisi yerləşir. İncəsənət rəsmləri, istirahət otaqları, maaşlar və əsasən böyük texnoloji şirkətlərdə rast gəlinən kompensasiyalar”. Beləliklə Goldman Sachs mütəxəssislərinin nəyə görə “Etsy”ni öz siyahılarına əlavə etdikləri təəccüblü deyil. Şirkət, bağlı dairənin daxilində qalmış vəziyyətdədir. Daha çox gəlir əldə etmək üçün şirkət saytında alıcılar lazımdır. Bu isə o deməkdir ki, satıcıların öz bizneslərini genişləndirmək imkanını vermək və daha çox məhsul istehsal etmək lazımdır.

“Etsy”nin ardınca siyahıda “Twitter” qərarlaşıb. Artıq neçə illərdir ki, Twitter”, müxtəlif çətinliklərlə mübarizə aparır. Həmin çətinliklər arasında sözügedən platforma istifadəçilərinin aktivliklərinin azalması, təhqirlər və s. vardır. Jack Dorsey-nin şirkətin baş direktor vəzifəsinə qayıtması, vəziyyəti o qədər də müsbət səmtə yönəltmədi. Bəlkə də ona görə ki, Dorsey, həmçinin digər şirkəti olan “Square”i idarə edir. 2013-cü ilin sonunda şirkətin, IPO-ya çıxması ilə müqayisədə onun səhmlərinin qiyməti 50% aşağı düşüb. Keçən ilin payız fəslində şirkət rəhbərliyi, şirkətin satılması məsələsini ciddi şəkildə müzakirə edirdi. Potensial alıcılar sırasında isə “Disney”, “Microsoft”, “Salesforce” və “Alphabet” kimi şirkətlər var idi. Lakin nəticə etibarilə rəhbərlik, şirkətin satılması fikrindən daşındı. Belə ki, şirkətlərin təqdim etdikləri qiymət, rəhbərliyi qane etmədi. Bu baxımdan ən yaxşı alıcı namizəd kimi “Google” görünürdü. Lakin sonradan “Alphabet”, “Twitter”ə marağını itirdi. Son il ərzində “Twitter” yaxşı sürətlə yeni istifadəçiləri cəlb edə bildi. Bundan əlavə olaraq platformada canlı yayımlara yatırılan vəsait də müəyyən mənada özünü doğrultdu. Lakin buna baxmayaraq “Twitter”in potensial alıcılarını bu cür özəlliklərin cəlb edib-etməyəcəyini anlamaq çətindir. Yaşayarıq görərik.

“Yelp”in mümkün satışı barəsində hələ 2015-ci ilin May ayında danışırdılar. Lakin bir neçə aydan sonra şirkətin CEO-su Jerremy Stoppelman, satışın ləğv olunmasını bildirdi. Faktiki olaraq “Yelp”in rəhbərliyi, şirkəti hələ 2009-cu ildə satmağı planlaşdırırdı. Məhz həmin ildə o, “Google”a imtina vermişdi. Çox güman ki, “Yelp” bu qərarından çox peşmandır. Belə ki, Stoppelman tez-tez, axtarış nəticələrində “Google”ın, “Yelp”ə çox az link verdiyindən Twitter-də şikayətlənir. Bir neçə il bundan öncə “Yelp” öz tətbiqinin mobil versiyasını çox uğurlu şəkildə təqdim etmiş və yerli reklam verənlərlə əməkdaşlığa başlamışdır. Lakin hal hazırda şirkətin vəziyyəti başqa cürdür. Belə ki, rəqəmsal reklam sahəsində “Google” və “Facebook” kimi şirkətlər hegemonluq edir. Sonuncu hesabatlara əsasən “Yelp”in gəliri kəskin şəkildə azalıb onun səhmlərinin qiyməti isə düşüb. Şirkətin gələcəyi heç də parlaq görünmür.

“eBay”, “Etsy” ilə birləşə bilər mi? Bu mövzuda konkret bir cavab vermək qeyri-mümkündür. Nəticə etibarilə “Etsy”nin hal hazırki CEO-su Silverman, vaxtı ikən məhz “eBay”da çalışıb. Lakin bununla yanaşı “eBay”ın özünün satılma ehtimalı da var. 2015-ci ildə “PayPal”, “eBay”dan ayrıldı və bu cür qərar, “eBay”a böyük zərbə vurdu. Belə ki, “PayPal”, “eBay”a 50% gəlir gətirirdi. Bütün bunlara baxmayaraq son il ərzində “eBay”ın göstəriciləri bir qədər yaxşılaşıb. Bunun ən böyük səbəbi isə platformadakı StubHub adlı online kassadır. Bundan əlavə olaraq şirkət, reklam satışı vasitəsilə də gəlirlərini artırmağa çalışır. Son bir neçə il ərzində “eBay”da alıcı sayı çox ləng şəkildə yüksəlirdi. Lakin son hesabatda şirkət qeyd etdi ki, alıcıların sayı artıq 2 milyon qalxıb. Bəlkə də “eBay”da işlər getdikcə düzəlməyə başlayır. Bununla belə hələdə öz cavabını tapmayan bir sual qalır. “eBay”ın əsas missiyası nədir? Əvvəllər bu platforma, işlədilmiş məhsulların satışını reallaşdıran bir mühit kimi çıxış edirdi. Lakin son vaxtlarda bu cür məhsullar orda çox az satılır. Hərracların sayı da əvvəlki kimi deyil və onlar bu platformanın böyük satış hissəsi kimi artıq sayılmır. Beləliklə “eBay”, “Amazon” və digər online mağaza servislərdən nə ilə fərqlənir? Bir neçə müddət bundan öncə şirkət öz Hindistandakı şöbəsini, “Flipkart” şirkətinə satmışdı. Bu isə “eBay”ın satılması və ya hansısa böyük şirkət tərəfindən udulmasının işarəsidir.

WebMD, ABŞ-da fəaliyyət göstərən və müxtəlif xəstəliklər ilə onların müalicə üsullarını özündə birləşdirən online sorğu servisidir. Bu ilin Fevral ayında şirkət, alternativ strateji inkişaf üsullarını axtardığını bildirmişdi. Bu isə o deməkdir ki, şirkət özünün satılmasında maraqlıdır. Şirkətin bu il üçün olan gəlir üzrə proqnozları heçdə yaxşı deyil. Bir sıra məlumatlara əsasən onu, “IAC/InterActiveCorp” şirkəti almağı düşünür. Lakin bu sadəcə şaiyə də ola bilər. İndi isə güman edilir ki, “WebMD”, “Walgreens” adlı aptek şəbəkəsi və tibbi sığorta ilə məşğul olan “UnitedHealth” şirkəti ilə danışıqlar aparır.