Blue Origin şirkəti Ayın mənimsənilməsi planını açıqlayıb

     Jeff Bezos-a məxsus olan Blue Origin aerokosmik şirkəti Ayın mənimsənilməsi və insanın Yer peykində uzunmüddətli qalması ilə bağlı planları barədə bəzi detalları açıqlayıb. Şirkət nümayəndəsi bildirib: “Onilliyin sonuna qədər iki ekipajı Ay səthinə endirəcəyik”. Blue Origin proqramının əsas elementlərindən biri Transporter adlanan nəqliyyat vasitəsidir. Bu vasitə New Glenn raketi ilə aşağı Yer orbitinə çıxarıla bilər. Daha sonra daşıyıcının ikinci mərhələsindən yanacaq bu nəqliyyat vasitəsinə ötürüləcək və o, Ay orbitinə daşınacaq. Gəmi, təxminən 110 ton yükü Yer orbitindən Ay orbitinə daşımaq üçün nəzərdə tutulub. Gözlənilir ki, bu vasitə ilə həmçinin Mars orbitinə 33 ton yanacaq çatdırmaq mümkün olacaq.

Transporter:

     Blue Origin eyni zamanda Mark 1 və Mark 2 adlı eniş modullarının üzərində işləməyə davam edir. Mark 2 aparatının NASA-nın tələblərindən asılı olaraq, 4 astronavtı Ayın ekvatorial və ya qütb bölgələrinə endirə biləcəyi planlaşdırılır. Əlavə olaraq, Mark 2-nin yükdaşıma versiyasının yaradılması ehtimalı da nəzərdən keçirilir ki, bu versiya əlavə faydalı yük daşımaq imkanına malik olacaq. Mənbənin məlumatına görə, Mark 1 modulu Ay səthinə 3.3 tona qədər yük çatdıra bilir, daha böyük Mark 2 isə təkrar istifadə olunan konfiqurasiyada 22 ton, birdəfəlik istifadədə isə 33 ton yük daşıya bilər. Bu, eniş modulunu Ay səthinə yaşayış bazasının formalaşdırılması üçün nəzərdə tutulan modulları daşımaq üçün kifayət qədər güclü edir.

Mark 1 və Mark 2 sxematik foto:

     Şirkətin Ay proqramı üçün avadanlıq üzərində iş tempi nəzərəçarpacaq dərəcədə sürətlidir. Ötən ay Blue Origin şirkətinin Ay araşdırmaları üzrə vitse-prezidenti John Couluris bildirmişdi ki, şirkət texniki avadanlığın yaradılması sahəsində irəliləyir və əsas məqsədlərdən biri Ay səthinə etibarlı və sərfəli çıxışı təmin edəcək istehsal xəttinin istifadəyə verilməsidir. Gözlənilir ki, Mark 1 aparatının ilk versiyası bu il Ayın cənub qütbünə uçuş həyata keçirəcək. Bu missiya uğurlu olarsa, Mark 1 bu günə qədər Ay səthinə enmiş ən böyük eniş modulu olacaq. Şirkət NASA ilə əməkdaşlıq edərək eniş modulunu stereokameralarla təchiz etməyi planlaşdırır. Bu kameralar Ayın daşlı və tozlu səthinin aparatın mühərrikinə təsirini qiymətləndirməyə imkan verəcək. Couluris qeyd edib ki, Blue Origin hazırda iki ədəd Mark 1 modulu inşa edir.

Mark 1:

     Couluris, Blue Origin şirkətinin üzərində işlədiyi əsas problemi vurğulayıb. Bu problem hidrogen və oksigenin uzun müddət ərzində, yanacaq kimi istifadə oluna biləcək vəziyyətdə saxlanmasının yolunu tapmaqdan ibarətdir. Bu yanacaq Blue Origin şirkətinin BE mühərriklərində istifadə olunur və həmin mühərriklər Mark 1, Mark 2 modullarını, həmçinin nəqliyyat gəmisini hərəkətə gətirəcək. Buna görə də bu sahədə uğur qazanmaq şirkətin Ay proqramı üçün olduqca böyük əhəmiyyət daşıyır. Couluris bildirib: “Bu, bütün Günəş sistemini açacaq və Ayı bir növ Kennedi hava limanına çevirəcək”. O həmçinin qeyd edib ki, şirkət Ay gəmisi üçün mühərrikin hazırlanmasında ciddi irəliləyiş əldə edib. “İlk Mark 1 modulumuzu hərəkətə gətirəcək mühərrikin istehsalı demək olar ki, başa çatıb və böyük ehtimalla yay fəslinin sonunda aparata inteqrasiya olunacaq”  deyə Couluris açıqlayıb.

     “Bu il biz ilk Ay uçuşumuzu həyata keçirəcəyik. Onilliyin sonuna qədər iki ekipajı Ay səthinə endirəcəyik” - deyə Blue Origin şirkətinin mülki kosmik proqramlar üzrə direktoru Jacqueline Cortese bildirib. O əlavə edib ki, bu məqsədə NASA ilə əməkdaşlıq çərçivəsində “Artemis” proqramı vasitəsilə nail olunacaq. Blue Origin Mark 1 modulunun hazırlanmasını tamamilə öz vəsaiti hesabına maliyyələşdirib. Cortese çıxışı zamanı vurğulayıb ki, aparatın yaradılmasına dövlət büdcəsindən vəsait sərf olunmayıb. “İdeal halda, əvvəlcə uğurlu birinci Mark 1 missiyasını həyata keçirəcəyik, daha sonra əldə olunan nəticələri nəzərə alacaq və yeni uçuşlara hazır olacağıq” - deyə o, əlavə edib. Cortese həmçinin qeyd edib ki, Mark 1 təkcə Ay səthinə enmiş ən böyük eniş modulu olmayacaq, həm də hidrogen və oksigen qarışığından ibarət maye yanacaqla işləyən mühərriklərə sahib yeganə aparat olacaq.

     “Ona görə də, zəhmət olmasa əllərinizi, ayaqlarınızı - nə varsa - uğurlu ilk Mark 1 uçuşu üçün bu il çarpaz saxlayın. Blue Origin-də bir çox insan bu anı uzun müddət gözləyib” - deyə Cortese bildirib. Keçən ayın sonlarında keçirilmiş ‘Humans to the Moon and Mars Summit” tədbirində Blue Origin şirkətinin baş direktoru Dave Limp bəyan etmişdi ki, Ay Marsa gedən yolda bir pillədir. “Əgər biz Marsa çatmaq istəyiriksə, bu yola yalnız Ay səthinə - özü də daimi əsasda - qayıtmaqla başlaya bilərik” - deyə Limp əlavə edib. O həmçinin bildirib ki, şirkət işlərində əhəmiyyətli irəliləyiş əldə edib və Yerdən yük buraxılışının qiymətini ciddi şəkildə azaltmaq niyyətindədir. “Biz ənənəvi kosmik sənayeni yenidən düşünmək istəyirik. Daha sürətli işləmək, daha qətiyyətli olmaq, bütün bunları daha səmərəli şəkildə həyata keçirmək istəyirik. Ənənəvi aerokosmik modeldən istifadə etməklə bu hədəflərə çatmaq mümkün deyil” - deyə Limp vurğulayıb.