Çinlilərin yeni texnologiyası Ay torpağından oksigen və yanacaq əldə edir

     Çinli alimlər Ay torpağından su çıxarıb onu oksigen və yanacağa çevirən bir texnologiya yaradıblar. Bu, yerli resurslardan istifadə sayəsində Ay bazalarının qurulmasını asanlaşdıra bilər. Mütəxəssislər “Chang’e 5” missiyası çərçivəsində Yerə gətirilmiş Ay reqoliti nümunələrindən istifadə edərək kompleks bir həll hazırlayıblar. Onların texnologiyası eyni anda torpaqdan su çıxarır və karbon qazını oksigenə və yanacaq üçün kimyəvi komponentlərə çevirir. Bu prosesin əsas elementi fototermal katalizdir - günəş işığını kimyəvi reaksiyalar üçün istiliyə çevirən proses. Alimlər Ay torpağında olan mineral - ilmenitin bu prosesdə katalizator kimi xüsusilə effektiv olduğunu xüsusi vurğulayıblar. Yeni metod eyni anda iki problemi həll edir:

- Nəfəs almaq üçün oksigenin istehsalı

- Texnika üçün yanacağın yaradılması.

     Bu texnologiya Yer tədarüklərindən asılılığı əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilsə də, alimlərin qarşısında ciddi texniki çağırışlar durur. Əvvəla, Ay torpağının müxtəlif bölgələrdə qeyri-bircins tərkibi sudan sabit şəkildə istifadəni çətinləşdirir. İkincisi, sistem əlavə resurs kimi astronavtların nəfəs verdikləri havadakı CO2-ni istifadə edir: fototermal kataliz vasitəsilə bu qaz karbon monoksidə (CO) və yanacaq üçün hidrogenə çevrilir, ayrılan oksigen isə həyat təminatı üçün istifadə olunur. Lakin hesablamalar göstərir ki, ekipaj tərəfindən istehsal olunan karbon qazının həcmi yanacaq və oksigenə olan tələbatı tam qarşılamaq üçün kifayət etməyə bilər.

     Əlavə çətinliklərə səbəb olan digər amillər Ayın ekstremal şəraitidir - kəskin temperatur dəyişmələri, radiasiya və aşağı cazibə qüvvəsi. Tədqiqatın rəhbəri Lu Wang-ın sözlərinə görə, hazırda katalitik proseslərin effektivliyi tam şəkildə həyatın təmin olunması üçün yetərli deyil. Alimlər sistemi daha da effektivləşdirmək üzərində işlərini davam etdirirlər. Texniki maneələrin aradan qaldırılması və texnologiyanın maya dəyərinin azaldılması, gələcək Ay missiyalarında bu texnologiyanın praktik tətbiqi üçün əsas amil olacaq.