Erkən kainatda superkütləli qara dəliklərin sayı düşünüldüyündən daha çox imiş

Elm & Texnologiya

07.10.2024

Emil

Alimlərin aparmış olduqları yeni tədqiqat kainatın erkən zamanlarında çoxlu sayda superkütləli qara dəliklərin formalaşmasına dair sual doğuran mövzuya aydınlıq gətirir. Normal şərtlər altında həmin qara dəliklərin maddəni udma sürətləri onların hal-hazırda müşahidə edilən nəhəng ölçülərə qədər böyümələrinə imkan verə bilməzdilər. Alternativ fərziyyələr də bu məsələyə aydınlıq gətirə bilmirlər. Bununla belə erkən kainatdakı superkütləli qara dəliklərin yenidən siyahıyaalma prosesi onu göstərib ki, erkən kainatda bu obyektlərin sayı düşünüldüyündən daha çox olub.

Hubble teleskopu vasitəsilə aparılmış yeni tədqiqat çərçivəsində alimlər superkütləli qara dəlikləri və Böyük partlayışdan sonrakı ilk 1 milyard il ərzində onların mövcudluqlarına dair izləri axtarıblar. Böyük partlayışdan sonrakı bu qısa müddət aralığında superkütləli qara dəlikləri yalnız kvazar (qalaktikanın aktiv nüvəsi və ya başqa sözlə qalaktikanın mərkəzindəki superkütləli qara dəlik) şəklində aşkar etmək olar. Məsələ burasındadır ki, bu üsulla heç də bütün superkütləli qara dəlikləri aşkar etmək mümkün deyil.

Qara dəliklər onlara düşən maddəni hissə-hissə şəklində uda bilirlər və çox uzaq məsafədə uzun müddət ərzində görünməz qala bilirlər. Belə ki, akkresiyanın olmadığı halda onlar heçnə şüalandırmırlar. Alimlər də məhz bu halı aşkara çıxarıblar. Məlum olub ki, erkən kainatda aşağı səviyyəli parlaqlığa sahib qara dəliklərin sayı daha öncə düşünüldüyündən daha çox olub. Bu öz növbəsində onların necə formalaşdıqlarını və onlardan çoxunun nəyə görə daha böyük kütləyə sahib olduqlarını anlamağa yardımçı olacaq. Alimlər hesab edirlər ki, erkən kainatda çoxlu sayda superkütləli qara dəliklərin formalaşma prosesi daha fərqli ola bilərmiş.

Paylaş

black hole

qara delik

superkütləli qara dəlik

Bənzər xəbərlər