Məlumatları DNT-nin plastik analoqunda saxlanması üsulu hazırlanıb

     Fərqli qiymətləndirmələrə görə, dünyada rəqəmsal məlumatların həcmi 175 zettabaytı keçib. Bu məlumatların sərt disklərə yazılarkən nə qədər "ağır" olacağını təsəvvür etmək belə qorxuludur. Üstəlik, məlumatların həcmi eksponensial şəkildə artmaqda davam edir. Hətta məlumatların DNT-də saxlanması halında belə, bu qədər məlumatın yazılması təxminən bir ton bioloji material tələb edir. Xoşbəxtlikdən, bu üsul məlumat həcmi ilə kütlə nisbətinə görə digər üsulları xeyli qabaqlayır və məhz bu səbəbdən alimlərin diqqətini cəlb edir. Məlumatların DNT-də saxlanması texnologiyalarının inkişafına həsr olunmuş çoxsaylı elmi araşdırmalar mövcuddur.

     Təbiət milyardlarla illik təkamül ərzində bioloji orqanizmlərin irsi xüsusiyyətləri və məlumatlarının nəsildən-nəslə ötürülməsi mexanizmini mükəmməlləşdirib. Bu metod yüksək dəqiqlik, etibarlılıq və artıqlıq ilə seçilir. Bunlar uzunmüddətli məlumat saxlanması üçün olduqca vacib amillərdir. DNT onillərlə, hətta yüzillərlə zədələnmədən qala bilər, artıqlıq faktoru sayəsində isə 10 minlərlə il və daha uzun müddət ərzində də qoruna bilər. Ostin şəhərində yerləşən Texas Universitetinin tədqiqatçıları məlumatların yazılmasından əvvəl DNT-nin təşkil olunması ideyasını inkişaf etdirərək onu süni molekulların kombinasiyası şəklində həyata keçiriblər.

     Onlar plastikdən hazırlanmış molekullar yaradıblar və bu molekullar, DNT-dəki nukleotidlər kimi, əvvəlcədən müəyyən olunmuş ardıcıllıqlara yığıla bilir. Bu yanaşma, saxta DNT üçün praktik yazma və oxuma avadanlıqlarının hazırlanmasını sadələşdirə bilər. Müasir DNT sekvenatorları (oxuyucuları) olduqca mürəkkəb, baha və ucuzlaşdırılması çətin olan cihazlardır. Amma süni analoqların istifadəsi bu prosesi daha sadə edə bilər. Məlumatları kodlamaq və oxumaq üçün istifadə olunacaq molekulların seçimi bu üsulda daha çevik ola bilər. Alimlər 4 fərqli plastik molekul seçərək, onların köməyi ilə mürəkkəb şifrələmə açarından ibarət uzun bir ardıcıllıq kodlaşdırıblar.

     Daha sonra bu açar uğurla oxunub. Hazırda bu cür məlumatların oxunması üçün laboratoriya şəraitində istifadə olunan kütləvi spektrometr tətbiq edilir. Lakin bu cihaz molekulların analiz prosesi zamanı daşıyıcını məhv edir. Kütləvi spektrometr özü də mürəkkəb və bahalı avadanlıqdır, bu da saxta DNT-yə əsaslanan məlumat yazma texnologiyalarının geniş yayılmasını hələ ki, məhdudlaşdırır. Buna baxmayaraq, aparılmış tədqiqat bu yanaşmanın prinsipcə mümkün olduğunu sübut edir. Gələcəkdə 6, 8 və daha çox unikal koda malik molekulların yaradılması, bit dərinliyini artıraraq molekulyar yaddaşın sıxlığını daha da yüksəltməyə imkan verəcək.