Yer kürəsinin qlobal temperaturu 7 dərəcə Selsi yüksələ bilər

     İllərdir alimlər planetin üzərində dolaşan iqlim böhranının nəticələri barədə xəbərdarlıq edirlər. Dünya artıq inanılmaz istilik dalğaları və quraqlıqlarla üzləşib, bütün dünyada buzlaqlar buz örtüklərini itirir, qlobal okean səviyyəsi isə amansız şəkildə qalxır. Təəssüf ki, alimlər daha da narahatedici bir ssenari proqnozlaşdırırlar və bildirirlər ki, Yer kürəsində qlobal istiləşmə nəzarətdən çıxır. Məlumata əsasən  Almaniyanın Potsdam İqlim Təsiri Araşdırmaları İnstitutunun alimləri tərəfindən aparılmış yeni tədqiqatda belə qənaətə gəlinib ki, 2200-cü ilə qədər planetimiz bütövlükdə 7 dərəcə Selsiyə qədər isinə bilər. Bu ssenari, hətta karbon qazı emissiyaları orta səviyyədə qalsa belə, hələ də aktual olaraq qalır.

     Yeni tədqiqatın nəticələri göstərir ki, şərtlər adi kənd təsərrüfatı bitkilərinin normal şəkildə böyüməsi üçün çox isti olacaq - bu isə qlobal ərzaq çatışmazlığına, ardınca isə aclığa səbəb olacaq. Eyni zamanda, buzlaqların əriməsi nəticəsində dəniz səviyyəsinin qalxması insanları sahil şəhərlərini tərk etməyə məcbur edəcək, çünki daşqınlar artacaq. Bu ssenari həmçinin intensiv ekstremal hava hadisələrinin - məsələn, quraqlıqların, istilik dalğalarının, meşə yanğınlarının, tropik fırtınaların və daşqınların - adi hala çevriləcəyini proqnozlaşdırır. Tədqiqatın müəllifləri qeyd edirlər ki, temperatur xüsusilə yay aylarında yüksək pik həddə çatacaq və bu, insanlıq üçün ciddi təhlükə yaradacaq.

     Tədqiqatın aparıcı müəllifi Christine Kaufhold-un sözlərinə görə, onun və həmkarlarının apardığı işin nəticələri karbonun azaldılması və atmosferdən çıxarılması üçün təcili şəkildə daha sürətli tədbirlərin görülməsinin vacibliyini vurğulayır. Ən narahatedici məqam isə ondan ibarətdir ki, Yer kürəsində baş verəcək pik istiləşmə, çox güman ki, əvvəlki proqnozlara nisbətən - aşağı və orta emissiya ssenarilərində belə - daha yüksək ola bilər. Qeyd edək ki, Yer kürəsinin isinməsinə səbəb olan parnik qazları əsasən qaz, neft və kömür kimi köhnə yanacaq növlərinin yandırılması nəticəsində yaranır. Bununla belə, parnik qazlarının emissiyası həmçinin vulkan püskürmələri, bitkilərin və heyvanların tənəffüsü kimi təbii proseslər nəticəsində də baş verir. Alimlər öz tədqiqatlarında CLIMBER-X adlı kompüter modelindən istifadə ediblər - bu model qlobal istiləşmənin gələcək ssenarilərini araşdırır.

     Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, onların yeni modeli atmosfer və okean şəraiti də daxil olmaqla əsas fiziki, bioloji və geokimyəvi prosesləri birləşdirir. Karbon qazından daha güclü parnik effekti yaradan metan qazının əsas mənbələri isə zibilliklərdə tullantıların çürüməsi və bataqlıq ərazilərdən baş verən təbii emissiyalardır. Ümumilikdə, model üç fərqli ssenarini nəzərdən keçirib - bunlar aşağı, orta və yüksək emissiya səviyyələrinə əsaslanırlar. Tədqiqatın nəticələri göstərir ki, hətta emissiyalar bu gündən azalmağa başlasa belə, 2200-cü ilə qədər Yer kürəsinin 3 dərəcə Selsi isinə biləcəyi ehtimalı 10%-dir. Bundan əlavə, alimlər hesab edirlər ki, bu minillikdə qlobal istiləşmə əvvəlki proqnozlardan da artıq ola bilər. Qlobal istiləşmənin güclənməsi bir sıra səbəblərlə əlaqələndirilir, o cümlədən:

- Əbədi donmuş torpaqlardan (permafrost) CO2 emissiyası;

- Əks əlaqə nəticəsində CO2 emissiyası.

     Bundan əlavə, Paris Sazişində (COP) nəzərdə tutulan qlobal temperatur artımının 2 dərəcə Selsidən xeyli aşağı səviyyədə məhdudlaşdırılması hədəfinə yalnız çox aşağı emissiya səviyyəsi ssenariləri ilə nail olmaq mümkündür. Təəssüf ki, alimlər həmçinin müəyyən ediblər ki, iqlim böhranının qarşısını almaq imkanlarımız sürətlə azalır.

Mənbə: Daily Mail

Bənzər xəbərlər

Elm & Texnologiya

Alimlər anomal istilik səbəbilə həyəcan təbili çalırlar

İqlim dəyişikliyi ilə bağlı qarşıdan gələn xaosda çox az şey dəqiqdir, lakin bir məqam aydındır: Ekstremal istilər - digər heç bir təhlükəyə bənzəməyən bir təhdiddir. Alimlərin fikrincə, dəniz səviyyəsinin qalxması milyonlarla insanın köçməsinə, hava şəraitinin dəyişməsi isə qida sistemlərinin sabitliyini pozmasına səbəb ola bilər, lakin istilər - tamam fərqli bir düşməndir.

Elm & Texnologiya

Qlobal istiləşmə insanları içməli sudan məhrum edə bilər

Qlobal istiləşmə həyatımızın bir çox sahəsinə və sağlamlığımıza təsir edir. Lakin alimlərin son hesabatlarına görə, bu proses bizi sağ qalmaq üçün ən vacib resurslardan biri - təmiz içməli sudan məhrum edə bilər.

Elm & Texnologiya

Qlobal temperaturun 2.5 dərəcə artması quru sahənin 40%-ni səhraya çevirə bilər

Bu gün bütün planetdə iqlim şəraitinin sürətlə dəyişdiyini müşahidə edirik. Alimlərin məlumatına görə, 2024-cü ildə Yer kürəsində orta temperatur sənaye inqilabından əvvəlki dövrlə müqayisədə 1.5 dərəcə Selsi artıb.

Elm & Texnologiya

Buzlaqlar hər saniyə 3 Olimpiya hovuzu həcmində buz itirirlər

Yeni inqilabi tədqiqat, son 25 il ərzində buzlaqların əriməsi ilə bağlı ilk qlobal və ardıcıl təsviri təqdim edir. Nəticələr göstərir ki, 2000-ci ildən bəri dünyadakı buzlaqlar öz həcmlərinin artıq 5%-ni itirib.

Elm & Texnologiya

Qlobal dəniz buz örtüyü rekord səviyyədə azalıb

Son illərdə alimlər planetin üzərində qlobal iqlim böhranının getdikcə gücləndiyi barədə xəbərdarlıqlarını artırırlar. Nəticədə dünya misli görünməmiş istilik dalğaları və quraqlıqla üzləşib, buzlaqlar isə sürətlə əriyir.