Çin avtomobil sənayesinin növbəti inqilabı hidrogenlə çalışan avtomobillər olacaq

     Toyota Motor şirkəti hidrogen yanacaq qurğusu ilə işləyən avtomobillər sahəsində ən qədim iştirakçılardan biri olsa da, artıq satış həcminə görə Hyundai Motor şirkətinə uduzur və bu seqmentdə Çin avtomobil istehsalçılarının genişlənməsini ən ciddi təhlükə hesab edir. Çin şirkətləri elektromobil bazarında əldə etdikləri uğuru burada da təkrarlamağı planlaşdırırlar. Əslində, hidrogen yanacaq qurğusu ilə işləyən avtomobillər də elektromobillərdir, sadəcə onların əsas enerji mənbəyi yüksək təzyiqlə balonlarda saxlanılan hidrogendir. Bu hidrogen güc qurğusunda işlənərək, dartıcı elektrik mühərriklərini qidalandırmaq üçün elektrik enerjisi yaradır. Toyota Motor-un hidrogen sahəsinin inkişafına cavabdeh olan bölməsinin prezidenti Financial Times-a müsahibəsində bildirib ki, Çin rəqibləri yüngül hidrogen nəqliyyatı seqmentində də digər ölkələrin nümayəndələrini geridə qoymağa hazırlaşırlar.

     Mitsumasa Yamagata-nın izah etdiyi kimi, Çin şirkətləri artıq hidrogenlə işləyən yük nəqliyyatı üçün yanacaq doldurma infrastrukturunun inkişafında liderlik edir, yanacağı 3 dəfə ucuz qiymətə təklif edir və belə yanacaqdoldurma məntəqələrinin şəbəkəsini sürətlə genişləndirirlər. Çin artıq hidrogen yanacağı ilə işləyən kommersiya nəqliyyatı sahəsində qlobal bazarda üstünlük qazanıb. Yamagata-nın sözlərinə görə, bazar iştirakçılarının birgə səyləri nəticəsində hidrogen yanacağının maya dəyəri azaldılır. Çin hidrogenlə işləyən yük avtomobillərinin inkişafı sahəsində ən çox irəliləmiş ölkədir, çünki ölkə hökuməti dünyanın ən böyük bazarında əsas logistik marşrutları hidrogenlə işləyən kommersiya nəqliyyatına keçirməyə başlayıb. Bu sahədə hidrogendən istifadə həm gediş məsafəsinin bərpasında yüksək sürət, həm də ənənəvi litium batareyalarla müqayisədə enerji mənbələrinin kütləsinin azaldılması üstünlükləri təqdim edir.

     Digər regionların hakimiyyət orqanları hələlik hidrogen nəqliyyatı üçün infrastrukturun inkişaf tempi baxımından Çindən geri qalır. Xüsusilə, ABŞ-da Donald Trump-ın hakimiyyətə qayıtması ilə bu sahəyə aid layihələrin maliyyələşdirilməsinin azaldılması riski artır. Yaponiyada isə bu gənc sənaye çox yavaş şəkildə subsidiyalaşdırılır. Avropa Birliyinin bu onilliyin sonuna qədər hər il 10 milyon ton hidrogen idxalı planları isə ekspertlər tərəfindən reallıqdan uzaq hesab olunur. Bununla belə, elə Çində də hidrogen nəqliyyatının gələcəyi tam aydın deyil. Ötən il kommersiya nəqliyyatı satış həcmini ikiqat artıraraq rekord səviyyə olan 230 000 ədədə çatdırsa da, bu artım əsasən batareyalarla işləyən yük avtomobilləri və elektrobuslar hesabına baş verib. Lakin Interact Analysis-in məlumatına görə, ötən il Çində 7069 ədəd hidrogenlə işləyən yük avtomobili və avtobus satılıb ki, bu da digər ölkələrin ümumi göstəricisindən çoxdur.

     Keçən ay Çində ilk dəfə olaraq hidrogen yanacaq infrastrukturu ilə təmin olunmuş və Çuntsin ilə Tsinçjou şəhərlərini birləşdirən 1150 km-lik ilk regionlararası marşrut rəsmi şəkildə istifadəyə verilib. Toyota nümayəndəsinin sözlərinə görə, Çində 1 kiloqram hidrogenin qiyməti 3.5-7$ arasında dəyişir ki, bu da Yaponiyadakı qiymətdən 4 dəfə ucuzdur. Bu isə əsasən ekoloji baxımdan o qədər də təmiz hesab olunmayan metallurgiya sənayesinin ikinci dərəcəli məhsullarından fəal istifadə sayəsində əldə edilir. Yamagata-nın fikrincə, Çinin hidrogen nəqliyyatı sahəsində potensial liderliyi qaçılmaz deyil, lakin bunun qarşısını almaq üçün təcili tədbirlər görülməlidir: “Vaxtımız çox deyil və tempi sürətlə artırmaq çox vacibdir”. Toyota yüngül nəqliyyatda hidrogen texnologiyası sahəsində pionerlərdən biridir.

     Şirkət bu sahə ilə 30 ildən artıqdır ki, məşğuldur və 2014-cü ildə debüt etmiş Mirai modelindən bu günə qədər 28 000 ədəd hidrogen sedanı satıb. Lakin bu avtomobillərin əksəriyyəti lizinq əsasında təqdim olunub və şəxsi istifadə üçün nəzərdə tutulmayıb. Honda və BMW də bu sahəyə maraq göstəriblər. Lakin Honda, Clarity modelini yenidən təqdim etməkdə tələsməyib, baxmayaraq ki, hidrogenlə işləyən CR-V krossover konseptini və həm elektrik şəbəkəsindən şarj edilə bilən, həm də hidrogenlə işləyən hibrid variantı təqdim edib. Son illərdə Toyota hidrogen nəqliyyatı sahəsindəki səylərini kommersiya seqmentinə yönəldib. Çində isə şirkət SinoHytec kimi yerli güc qurğuları istehsalçıları ilə birgə müəssisələrə güvənməli olur. Toyota-nın nümayəndəsinin sözlərinə görə, Yaponiya korporasiyası bu sahənin inkişafında Çin bazarını sınaq poliqonu kimi istifadə edəcək və uğurlu həlləri sonradan bütün dünyaya genişləndirməyi planlaşdırır.

Mənbə: Financial Times