Süni zəkanın ələ keçirəcəyi və keçirə bilməyəcəyi peşələrin siyahısı təqdim edilib

     Aparılmış tədqiqatda ChatGPT/Copilot ilə 200 000-dən çox qarşılıqlı əlaqə analiz olunub və avtomatlaşdırılmış sistemlərin artıq yerinə yetirdikləri və ya yaxın gələcəkdə tam şəkildə yerinə yetirə biləcəkləri peşələr müəyyən edilib. Bu məlumatlar əsasında tədqiqatçılar yaxın zamanda böyük ölçüdə və ya tamamilə süni intellekt tərəfindən əvəzlənə biləcək 40 peşəni ayırıblar.

Süni intellekt səbəbilə yox ola biləcək 40 peşə:

1. Tərcüməçilər və şifahi tərcüməçilər
   
2. Tarixçilər
   
3. Bort bələdçiləri və turist müşayiətçiləri
   
4. Xidmət sahəsində satış nümayəndələri
   
5. Müəlliflər və yazıçılar
   
6. Müştəri dəstəyi əməkdaşları
   
7. CNC dəzgah proqramçıları
   
8. Telefon operatorları
   
9. Bilet kassası əməkdaşları, dəmir yolu və aviaşirkət işçiləri
   
10. Radio aparıcıları və diktorlar
    
11. Broker köməkçiləri
    
12. Ev təsərrüfatı və fermerlik kurslarının təlimçiləri
    
13. Telemarketinq satıcıları
    
14. Konsyerjlər
    
15. Politoloqlar və siyasi analitiklər
    
16. Xəbər analitikləri, jurnalistlər və reportyorlar
    
17. Riyaziyyatçılar
    
18. Texniki yazıçılar
    
19. Korrektorlar və mətn səhifələyənlər
    
20. Müştəriyə xidmət göstərən müşayiətçi heyət
    
21. Redaktorlar
    
22. Ali məktəblərdə biznes fənn müəllimləri
    
23. PR mütəxəssisləri
    
24. Məhsul nümayiş etdirənlər və promouterlər
    
25. Reklam agentləri
    
26. Yeni hesabların açılması üzrə menecerlər
    
27. Statistik köməkçilər
    
28. Kirayə və icarə menecerləri
    
29. Data Scientist-lər
    
30. Şəxsi maliyyə məsləhətçiləri
    
31. Arxivçilər
    
32. Ali məktəblərdə iqtisadiyyat müəllimləri
    
33. Veb-tərtibatçılar
    
34. İdarəetmə üzrə analitiklər
    
35. Coğrafiyaçılar
    
36. Modelləşdirmə üzrə mütəxəssislər
    
37. Bazar analitikləri
    
38. Təcili yardım çağrı operatorları
    
39. Telefon kommutator operatorları
    
40. Ali məktəblərdə kitabxanaçılıq fənni müəllimləri.

     Bu cür peşələrin əsas xüsusiyyətləri - mətn emalı, şifahi ünsiyyət və böyük həcmdə məlumatların ümumiləşdirilməsi - süni intellekt sistemlərinin artıq yüksək səmərəlilik göstərdikləri sahələrdir.

Süni intellekt qarşısında ən az həssas sayılan 40 peşə:

1. Ekskavator operatorları
   
2. Körpü və yol keçidi tikinti işçiləri
   
3. Su təmizləmə və su təchizatı sistemlərinin işçiləri
   
4. Döküm qəlibi istehsalçıları
   
5. Dəmir yolu xətti və avadanlıq döşəyiciləri
   
6. Dirək quraşdırma operatorları
   
7. Səthləri cilalayan və işləyən ustalar
   
8. Sanitarlar və tibb bacısı köməkçiləri
   
9. Mühərrikli qayıq kapitanları
   
10. Meşə təsərrüfatı texnikası operatorları
    
11. Asfaltlama, örtmə və sıxlaşdırma işçiləri
    
12. Təmizlikçilər və ev işçiləri
    
13. Neft və qaz sahəsində işləyənlər
    
14. Dam örtüyü ustaları
    
15. Kompressor stansiyası operatorları
    
16. Dam örtüyü köməkçiləri
    
17. Təkər ustaları
    
18. Cərrah köməkçiləri
    
19. Massaj ustaları
    
20. Oftalmoloqlar və onların köməkçiləri
    
21. Sənaye traktor və yük maşını operatorları
    
22. Yanğınsöndürən növbə rəisləri
    
23. Sement və beton üzrə işçilər
    
24. Qab yuyucular
    
25. Aqronomlar
    
26. Qablaşdırma və qablaşdırma avadanlığı operatorları
    
27. Tibbi köməkçilər
    
28. Yol işçiləri
    
29. İstehsalat köməkçiləri
    
30. Parodontoloqlar
    
31. Təmir ustaları
    
32. Dəniz işçiləri və mühəndislər
    
33. Avtomobil şüşəsi quraşdırıcıları
    
34. Çənə-üz cərrahları
    
35. Fermerlər və kənd təsərrüfatı texnikası operatorları
    
36. Sualtı dalğıclar
    
37. Mumlayıcılar (meyit bədənini qoruyanlar)
    
38. Boyaçı və suvaqçılar
    
39. Təhlükəli tullantıların təmizlənməsi üzrə işçilər
    
40. Damar cərrahları.

     Bu peşələr fiziki icra, qeyri-standart vəziyyətlər və mürəkkəb şəxslərarası ünsiyyət tələb edir ki, bu da hələlik müasir süni intellekt üçün əlçatmazdır. Buraya həmçinin o peşələr daxildir ki, hələ CNC dəzgahları və robotlarla əvəzlənməsi mümkün deyil - çünki ya dəqiqlik tələb edən incə işlər var, ya da mühitin dəyişkənliyi və qeyri-proqnozlaşdırılması prosesi çətinləşdirir. Tədqiqat bu tendensiyanı vurğulayır.

     Süni intellekt əsasən ofis, yaradıcılıq və ya inzibati peşələrə təhlükə yaradır, lakin fiziki və ya tibbi-nəzarət yönümlü peşələrə təsiri əhəmiyyətli dərəcədə azdır. Microsoft qeyd edir ki, avtomatlaşdırmanın məqsədi insanları süni intellekt vasitəsilə dəstəkləməkdir, onları tam əvəzləmək deyil. Lakin eyni zamanda xəbərdarlıq edir: müasir alətlərlə işləməyi öyrənməyənlər əmək bazarından sıxışdırıla bilər. Süni intellektin proqramlaşdırma sahəsinə böyük təsirinə baxmayaraq, sənaye liderləri əmindir ki, yaxın zamanda insan tamamilə əvəzlənməyəcək - çünki işin əhəmiyyətli bir hissəsi hələ də ixtisaslı insanlar tərəfindən daha yaxşı yerinə yetirilir.

     Avtomatlaşdırma riski yüksək olan sahələrdə çalışan şəxslər süni intellektlə işləmə bacarıqlarını inkişaf etdirməlidirlər: Copilot-dan istifadə, düzgün prompt yazmağı öyrənmək və süni intellektdən gələn məlumatları səmərəli tətbiq etmək kimi. Süni intellekt əmək bazarında oyunun qaydalarını dəyişib və bununla mübarizə aparmaq mənasızdır. Əvəzində, bu gücü öz xeyrinə çevirməyi öyrənmək lazımdır - işi sürətləndirmək və ucuzlaşdırmaq, daha mürəkkəb layihələr reallaşdırmaq, avtomatlaşdırılmış sistemləri idarə və nəzarət etmək.