ABŞ-da İT mütəxəssisləri üçün işçi vizası olduqca bahalaşacaq

     ABŞ prezidenti Donald Trump tərəfindən həyata keçirilən növbəti islahat dalğası immiqrasiya qanunvericiliyinə təsir edəcək. Əgər varlı immiqrantlar üçün ABŞ-da qalmaq və vergi ödəmək baxımından güzəştli şərtlər yaratmağa hazırdırsa, H-1B tipli vizalarla ölkəyə gələn bir çox ABŞ şirkəti əməkdaşları indi sadəcə ABŞ-da işləmək imkanını itirəcəklər. Çünki onlar üçün ildə 100 000$ ödəmək lazım olacaq. Məhz bu vizalar vasitəsilə Google, Microsoft və digər İT nəhənglərində çoxlu sayda Çin, Hindistan və digər ölkələrdən gələn mütəxəssislər işləyir. Donald Trump məhz əmək miqrasiyası sahəsində belə bir rüsum tətbiq etmək niyyətindədir və onun ödənişi üzrə yük işəgötürənin üzərinə düşəcək. Bu tip immiqrasiya vizaları əsasən ABŞ-ın texnologiya sektorunda istifadə olunur və hazırda onların 70%-ni alan şəxslər Hindistan və Çindən gəlir ki, ABŞ-da müvəqqəti iş icazəsi əldə etsinlər.

     ABŞ ticarət naziri Howard Lutnick bu təşəbbüsü belə izah edib: “Əgər kimisə öyrədəcəksinizsə, bizim torpağımızda yerləşən gözəl universitetlərdən birinin yeni məzunlarını öyrədin. Amerikalıları öyrədin, bizdən işi alan adamları gətirmək kifayətdir”. Reuters-in qeyd etdiyinə görə, Microsoft və Amazon kimi şirkətlər H-1B vizasına sahib olan xarici mənşəli əməkdaşlarına ABŞ ərazisini tərk etməməyi tövsiyə ediblər ki, vizanın pullu yenilənməsi zərurəti ilə üzləşməsinlər. ABŞ-da olmayanlara isə keçən həftənin bazar günü təcili şəkildə ölkəyə qayıtmağı məsləhət görüblər ki, immiqrasiya qanunvericiliyində qüvvəyə minən dəyişikliklərin təsirindən yayınsınlar. JPMorgan nümayəndələri isə belə vizaların sahiblərinə yeni qaydaların beynəlxalq səfərlərdə tətbiqi izah olunana qədər ABŞ-dan çıxmamağı tövsiyə ediblər. Qeyd etmək lazımdır ki, H-1B tipli vizaların keçmiş sahibləri arasında dünyadakı ən varlı insanlardan biri olan, Cənubi Afrikada doğulmuş və gənclik illərində ABŞ-a köçmüş Elon Musk da xatırlanır.

     Belə vizaların istifadəsinə qarşı çıxanlar iddia edirlər ki, immiqrantların axını səbəbindən əməkhaqqı səviyyəsi aşağı düşür, həmçinin amerikalılar iş yerləri uğrunda əcnəbilərlə rəqabət aparmaq məcburiyyətində qalaraq sıxışdırılırlar. Trump isə ABŞ-ın immiqrasiya qanunvericiliyinə dəyişikliklər hazırlayarkən əvvəlki proqramın əleyhdarlarının fikirlərinə qulaq asıb. Prezident həmçinin bildirib ki, 2000-ci ildən 2019-cu ilə qədər ABŞ-da elm, texnologiya, mühəndislik və riyaziyyat sahəsində işləməyə icazə verilmiş immiqrantlar arasında viza sahiblərinin sayı 2 dəfədən çox artaraq 2.5 milyon nəfərə çatıb, lakin həmin dövrdə bu istiqamətlər üzrə faktiki məşğulluq yalnız 44.5%-ə qədər yüksəlib. Əslində, müraciət edənlər ABŞ-a iş axtarmaq adı altında daxil olublar, lakin göstərilən profillər üzrə iş tapmayıblar. Bununla yanaşı, informasiya texnologiyaları seqmentində belə vizaların sahiblərinin payı 2003-cü ildən bu günə qədər 32%-dən 65%-ə qədər artıb.

     Təbii ki, Trump-ın bu təşəbbüsünün də öz əleyhdarları tapıldı. Onlar bildiriblər ki, bu qərar ABŞ şirkətlərini ABŞ-da işləmək üçün dünyanın ən keyfiyyətli kadrlarını cəlb etmək imkanından məhrum edir. Yeni şərtlərdə onlara innovasiyaları tətbiq etmək və milli iqtisadiyyatın inkişafını təmin etmək daha çətin olacaq. H-1B vizasına sahib olan bir işçi üçün ildə 100 000$ ödəmə zərurəti kiçik ABŞ şirkətləri və startapları üçün ciddi zərbə olacaq. Bu viza 3 ildən 6 ilə qədər müddətə verilir və əvvəllər onun üçün hər il müəyyən məbləğin ödənilməsi tələb olunurdu. Hazırda isə işəgötürənlərin müvafiq xərcləri ən pis halda bir neçə min dollarla ölçülür. ABŞ-ın müvafiq qurumlarının məlumatına görə, ötən il vətəndaşlarına ən çox H-1B tipli viza verilən ölkə 71% payla Hindistan olub, ikinci yerdə isə 11.7% ilə Çin qərarlaşıb.

     Microsoft və Amazon kimi şirkətlər yalnız keçən yarım ildə öz əməkdaşları üçün onlarla H-1B vizası alıblar. ABŞ ticarət nazirinin sözlərinə görə, belə böyük şirkətlər hökumət tərəfindən immiqrasiya qanunvericiliyindəki gözlənilən dəyişikliklər barədə əvvəlcədən xəbərdar ediliblər. Əvvəllər H-1B vizalarının verilməsi proqramı hər il təxminən 65 000 xarici işçinin ABŞ-da əsas səviyyəli vəzifələrdə işləməsinə imkan yaradırdı, əlavə olaraq təxminən 20 000 viza isə daha yüksək ixtisaslı əməkdaşlara verilirdi. Bir neçə gün əvvəl isə Trump ABŞ-da daimi vətəndaşlıq almaq istəyən immiqrantlara bunun üçün 1 milyon dollar ödəmək imkanı təklif edib.

     Ağ Ev nümayəndələri həmçinin izah ediblər ki, yeni verilmə şərtləri artıq qüvvədə olan H-1B vizalarına şamil olunmur və 100 000$-lıq ödəniş bir dəfəlik olacaq. Mövcud vizaların sahiblərinə ABŞ-a ölkə hüdudlarından kənardan hər hansı əlavə ödəniş və məhdudiyyət olmadan qayıtmağa icazə verilir. Onlar həmçinin mövcud vizanı göstərilən məbləği ödəmədən uzatmaq imkanına sahib olacaqlar. Yeni şərtlər yalnız bu tip vizanı ilk dəfə almaq üçün müraciət edən immiqrantlara aid olacaq. Qeyd olunmalıdır ki, ABŞ hökuməti işəgötürən tərəfindən 100 000$ ödənilməsi tələbinə istisna etmək hüququnu özündə saxlayır, əgər konkret bir işçinin ölkəyə dəvəti milli maraqlara uyğun gələrsə.