ABŞ və Çin arasındakı ticarət müharibəsində sülh əldə olunub

     İki günlük danışıqların yekununa əsasən, Londonda ABŞ və Çin nümayəndə heyətləri ticarət müharibəsində atəşkəsin tətbiqini nəzərdə tutan sazişi əldə etməyə nail olublar. “Çinlə razılaşmamız əldə olunub, o, sədr Xi Jinping və mənim tərəfimdən yekun təsdiqə tabedir. Çin bütün maqnitləri və lazım olan nadir torpaq metallarını tam şəkildə tədarük edəcək. Eyni şəkildə, biz də Çinə razılaşdırılan məsələləri təmin edəcəyik, o cümlədən Çinli tələbələrin bizim kollec və universitetlərdə təhsil alma imkanını (bu, mənim hər zaman xoşuma gəlib!). Biz ümumilikdə 55% gömrük rüsumu əldə edəcəyik, Çin isə 10%” - deyə Donald Trump Truth Social platformasında yazıb. Ağ Evin nümayəndəsi bildirib ki, Çin mallarına tətbiq edilən 55%-lik rüsum bir neçə tarifin cəmini təşkil edir.

     Buraya Trump-ın demək olar ki, bütün ölkələrdən ABŞ-a idxal olunan mallara tətbiq etdiyi 10%-lik əsas qarşılıqlı tarif daxildir. Bunun üzərinə Trump-ın Çin, Meksika və Kanadanı ABŞ-a narkotik maddələrin gətirilməsinə yardım etməkdə ittiham edərək bu üç ölkəyə qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalar çərçivəsində Çin idxalının tamamına əlavə olunan 20%-lik cəza rüsumu gəlir. Nəhayət, Trump-ın Ağ Evdə ilk prezidentlik müddəti dövründə Çindən idxala tətbiq etdiyi əvvəldən mövcud olan 25%-lik rüsum da bu məbləğə daxildir. Danışıqlarda irəliləyişə, bundan əvvəl Cenevrədə imzalanmış və iki iqtisadi supergüc arasında ticarət gərginliyinin yumşaldılmasına yönəlmiş saziş zəmin yaratmışdı. ABŞ və Çin arasındakı münasibətlər, Çin tərəfindən nadir torpaq metallarının ixracı və ABŞ-ın tətbiq etdiyi ixrac nəzarətinə dair fikir ayrılıqları səbəbilə gərginləşmişdi.

     ABŞ nümayəndə heyətinə Ticarət Nazirliyinin rəhbəri Howard Lutnick və ticarət nümayəndəsi Jamieson Greer daxil idi. Heyət Vaşinqtona qayıdaraq sazişi prezident Donald Trump-a təqdim edəcək. Ticarət Nazirliyinin rəhbəri bildirib ki, nadir torpaq mineralları və maqnitlərlə bağlı məsələ bu saziş çərçivəsində həll olunacaq. ABŞ-ın nadir torpaq elementlərinin tədarükü dayandığı halda tətbiq etdiyi ixrac məhdudiyyətləri də prezident Trump-ın dediyi kimi balanslı şəkildə aradan qaldırılacaq. Bu, əvvəlki administrasiyanın fəaliyyətindən ciddi fərq təşkil edəcək, çünki həmin administrasiya xüsusilə hərbi sahədə istifadə oluna biləcək yüksək texnologiyaların Çinə tədarükünü məhdudlaşdırmağa çalışırdı.

     Çin Ticarət Nazirliyinin müavini Li Chenggang London danışıqlarını rasional, dərin və səmimi olaraq xarakterizə edib. Tərəflər Cenevrədə və ABŞ prezidenti Trump ilə Çin Xalq Respublikasının sədri Xi Jinping arasında baş tutmuş telefon danışığı zamanı əldə olunmuş konsensusu həyata keçirmək barədə razılığa gəliblər. Çinli rəsminin sözlərinə görə, Londonda əldə olunmuş irəliləyiş Çin və ABŞ arasında etimadın möhkəmlənməsinə töhfə verəcək. May ayında iki ölkənin nümayəndələri Cenevrədə qarşılıqlı gömrük rüsumlarının 115% bənd azaldılması barədə razılığa gəlib və ticarət müharibəsinə 90 günlük fasilə verilməsi qərarını qəbul ediblər. Razılaşmaların icrası təhlükə altına düşdü, çünki Vaşinqton Pekini müdafiə, avtomobil və texnologiya sahələri üçün kritik əhəmiyyət daşıyan nadir torpaq metallarının ixracını sürətləndirmək öhdəliyini yerinə yetirməməkdə ittiham etdi.

     Bundan əlavə, ABŞ-ın iddiasına görə, Çin ixrac lisenziyalarının təsdiqini yubadır və bu, ABŞ və Avropadakı təchizat zəncirlərinə mənfi təsir göstərir. Cavab olaraq, Pekin ABŞ-ı mikrosxemlərin layihələndirilməsi üçün proqram təminatının tədarükünə qadağa qoyduqdan sonra Cenevrə sazişini ciddi şəkildə pozmaqda ittiham etdi. Çin, həmçinin, ABŞ-ın Huawei çiplərindən istifadə ilə bağlı qlobal xəbərdarlıqlar dərc etməsinə və çinli tələbələr üçün vizaların ləğv edilməsinə qarşı etirazını bildirdi. Yeni danışıqlar Londonun mərkəzində, Bukingem sarayından bir neçə dəqiqəlik məsafədə yerləşən tarixi Lankaster-Haus malikanəsində baş tutub.

     Tərəflər nadir torpaq metallarının ixracı və ixrac nəzarəti ilə bağlı fikir ayrılıqlarının sazişin digər maddələrinin icrasına mane olmaması üçün mövqeləri yaxınlaşdırmaq qərarına gəliblər. Bu arada, ABŞ Federal Apellyasiya Məhkəməsi əvvəlki gün Trump dövründə tətbiq edilmiş bəzi rüsumların apellyasiya prosesi müddətində qüvvədə qalmasına icazə verib. Həmin rüsumlar aşağı instansiya məhkəməsi tərəfindən etibarsız sayılmışdı. Yeni qərar, həmçinin, daha əvvəl verilmiş müvəqqəti təxirəsalmanın müddətini uzadaraq Trump-a əlavə tədbirlər - Meksika, Kanada və Çinə qarşı yeni rüsumlar tətbiq etmək imkanı verib. Bununla yanaşı, prezident özü qarşılıqlı rüsumların tətbiqini 90 gün müddətinə dayandırıb.