Donald Trump Apple şirkətini 25%-lik gömrük rüsumu ilə hədələyib

     ABŞ Prezidenti Donald Trump, Apple şirkətinə qarşı iPhone modellərini ABŞ-da istehsal etmədiyi təqdirdə onların məhsullarına azı 25% gömrük rüsumu tətbiq edəcəyi ilə hədələyib. Bloomberg-in məlumatına görə, dövlət başçısı bu texnologiya nəhənginə daxili istehsalı gücləndirmək üçün təzyiqləri artırıb. “Apple-dan Tim Cook-a çoxdan bildirmişəm ki, ABŞ-da satılacaq iPhone modellərinin Hindistanda və ya başqa bir yerdə deyil, məhz ABŞ-da istehsal olunmasını və yığılmasını gözləyirəm. Əgər bu, baş verməsə, Apple ABŞ-a azı 25% gömrük rüsumu ödəməli olacaq” - deyə Trump Truth Social sosial şəbəkəsində yazıb. ABŞ prezidentinin bu sözləri və hərəkətləri yenidən fond bazarlarına təsir göstərib.

     Avropa Birliyindən gətirilən mallara 1 iyun tarixindən etibarən 50% rüsum tətbiq ediləcəyi ilə bağlı hədəsindən sonra ABŞ şirkətlərinin səhmlərinin fyuçersləri azalıb. Ən çox düşüş Nasdaq 100 indeksindəki müqavilələrdə müşahidə olunub. Apple səhmləri isə 4% dəyər itirib. Dövlət başçısının istehsalın ABŞ-da yerləşdirilməsi ilə bağlı tələbləri Apple üçün ciddi problem yaradır. Şirkətin məşhur smartfonları üçün illərlə formalaşmış təchizat zəncirləri əsasən Çinə yönəlib və ABŞ-da Apple-ın belə geniş təchizatçı ekosistemi mövcud deyil. Üstəlik, bəzi vacib texnoloji həllər hələlik yalnız Asiyada mövcuddur. Apple daha əvvəl xəbərdarlıq etmişdi ki, Trump-ın tətbiq etdiyi rüsumlar artıq cari rübdə şirkət üçün 900 milyon dollar itkiyə səbəb ola bilər.

     Trump isə ötən həftə Yaxın Şərqə səfəri zamanı bildirib ki, Apple-ın Çindəki əməkdaşlığı azalırsa, Tim Cook-dan Hindistanda zavod tikintisini dayandırmağı və cihazların istehsalını ABŞ-da qurmağı xahiş edib. Apple artıq qarşıdakı 4 il ərzində ABŞ-da istehsala 500 milyard dollar investisiya qoymağı öhdəsinə götürüb. Bu investisiyaya Hyustonda server istehsalı zavodunun tikintisi, Miçiqanda təchizatçılar üçün akademiyanın yaradılması və ölkə daxilindəki mövcud təchizatçılarla bağlı əlavə xərclər daxildir. Lakin Trump-ın təsəvvür etdiyi şəkildə istehsalın tamamilə ABŞ-a köçürülməsi üçün bu kifayət deyil. Apple-ın məhsulların yığılması, test edilməsi və qablaşdırılması üzrə ən böyük obyektləri Asiyadan kənarda olan ictimaiyyət üçün tanış və aydın deyil.

     Bu obyektlər əslində kiçik şəhərlərdir, burada yüz minlərlə insan yaşayır. Bu komplekslərdə məktəblər, idman zalları, tibb müəssisələri və yataqxanalar mövcuddur. Smartfonların yığılması üzrə ən böyük zavodlardan biri olan Çin Çjençjou şəhərindəki kompleks elə buna görə “iPhone şəhəri” adlandırılıb. Yeni iPhone və digər məhsulların dizaynı hələ də Apple-ın Silikon Vadisindəki laboratoriyalarında həyata keçirilir. Lakin Asiyadan olan komponent təchizatçıları və digər tərəfdaşlarla iş, məhsul bazara çıxmadan çox əvvəl başlayır. Apple mühəndisləri və istismar mütəxəssisləri aylarla, hətta illərlə Foxconn, Pegatron və digər təchizatçılarla sıx əməkdaşlıq edərək cihazların fərdi şəkildə yığılması üzərində çalışırlar. Bəzi fikirlərə görə, Apple ABŞ-da torpaq alışı və bu ərazilərdə tamamilə robotlaşdırılmış istehsal qurmaq üçün öz maliyyə ehtiyatlarından istifadə edə bilər.

     Bu, insan faktoru ilə bağlı mümkün problemləri aradan qaldıra bilərdi. Lakin ekspertlər belə bir ssenarini qeyri-real hesab edirlər, çünki istehsal prosesi tez-tez dəyişən tələblərə uyğunlaşma tələb edir. Bundan əlavə, istehsal üçün vacib olan avadanlıqların əhəmiyyətli bir hissəsi Çində istehsal olunur. Apple üzərində təzyiqlərin artırılması, Trump-ın prezidentlik dövründəki əvvəlki mövqeyi ilə müqayisədə kəskin bir dəyişiklikdir. Birinci müddətində Tim Cook prezidentlə şəxsi əlaqələrindən istifadə edərək Apple üçün güzəştli tariflər əldə etmişdi. Bu isə Wall Street-dəki investorlar üçün qeyri-müəyyənlik siqnalı kimi qiymətləndirilir. Tim Cook dəfələrlə Trump-ın Floridadakı iqamətgahını ziyarət etmişdi. Siyasi fəaliyyətinin andiçmə mərasimində isə o, Trump-ın arxasında oturmuşdu - Elon Musk (Tesla və SpaceX), Sundar Pichai (Google), Mark Zuckerberg (Meta) və Jeff Bezos (Amazon) ilə birlikdə.