Donald Trump TikTok ilə bağlı sövdələşmə fərmanını imzalayıb

     ABŞ prezidenti Donald Trump TikTok ilə bağlı sövdələşməni təsdiq edən fərman imzalayıb. Bu razılaşma məşhur xidməti ABŞ-da qadağadan xilas edəcək. TikTok-un ABŞ bölməsinin dəyəri 14 milyard dollar olaraq qiymətləndirilib, bunu vitse-prezident J.D. Vance bildirib. Müqavilə şərtlərinə əsasən, bölmə ABŞ-da yerləşən şirkətlərin nəzarətinə keçəcək. Fərmana görə, sövdələşmə milli təhlükəsizlik qanununun tələblərinə cavab verir. Bu qanun Çin şirkəti ByteDance-i ya TikTok-un ABŞ bölməsini satmağa, ya da platformanın qadağa ilə üzləşməyə məcbur edirdi. Şərtlərə əsasən (bunlar hələ Çin tərəfindən təsdiqlənməlidir), TikTok-un ABŞ biznesinə əsasən ABŞ şirkətləri və investorlarından ibarət yeni birgə müəssisə nəzarət edəcək. Yeni idarəedici şirkətə Oracle, Silver Lake və Əbu-Dabidən MGX investisiya fondu kimi oyunçular daxil olacaq və onlar təxminən 45% pay alacaqlar.

     Daha 35% ByteDance-in General Atlantic, Susquehanna və Sequoia kimi ABŞ investorlarında qalacaq, ByteDance isə təxminən 20%-lik qalan paya sahib olacaq. Gözlənilir ki, Çin bu sövdələşmənin şərtlərini təsdiqləməlidir, lakin hələlik Çin hakimiyyətindən rəsmi təsdiq yoxdur. Oracle yalnız əsas səhmdarlardan birinə çevrilməyəcək, həm də ABŞ-da TikTok istifadəçi məlumatlarının təhlükəsizliyinə cavabdeh olacaq və xidmətin işləməsi üçün bulud infrastrukturunu təmin edəcək. Donald Trump xüsusi olaraq Oracle rəhbəri Larry Ellison-un TikTok U.S.-in gələcəyində mühüm rolunu vurğulayıb: “Bu tamamilə ABŞ şirkəti olacaq. Onu ABŞ-dan çox təcrübəli insanlar idarə edəcək”. Hələ də aydın deyil ki, sövdələşmə ByteDance-in tövsiyə alqoritminin ötürülməsini əhatə edir, yoxsa şirkət sadəcə olaraq TikTok-un ABŞ bölməsinə onun istifadəsi üçün lisenziya təqdim edəcək.

     Əvvəllər yalnız bu barədə məlumat verilmişdi ki, ABŞ, TikTok-un Amerika versiyasının alqoritminə nəzarət edəcək. Müqavilənin imzalanmasında ByteDance nümayəndələri iştirak etməyib və şirkət sövdələşmənin həqiqətən baş tutduğunu təsdiqləməyib. Müqavilənin məbləği də rəsmi şəkildə açıqlanmayıb. Mövcud məlumatlara görə, ötən ay ByteDance 330 milyard dollar dəyərində qiymətləndirilib. Analitiklər isə daha əvvəl TikTok-un ABŞ bölməsinin dəyərini 30-35 milyard dollar səviyyəsində qiymətləndirmişdilər. Hazırda Çin hökumətinin sövdələşmənin baş tutması üçün lazım olan qanunlarda dəyişiklik etdiyinə dair heç bir əlamət yoxdur. Bununla belə, Trump bildirib ki, Çin lideri Xi Jinping razılaşmaya “yaşıl işıq” verib.

     Vance isə qeyd edib ki, Çin hökuməti saziş imzalanmazdan əvvəl müəyyən müqavimət göstərib. Ötən həftəsonu Trump bəyan edib ki, TikTok sövdələşməsində media maqnatları Rupert və Lachlan Murdoch, həmçinin Dell rəhbəri Michael Dell iştirak edə bilərlər. Razılaşma yeni TikTok U.S.-in kapitalında ABŞ hökumətinin iştirakını nəzərdə tutmur və dövlətə belə adlanan “qızıl səhm” verilməyəcək. Xatırladaq ki, bundan əvvəl Trump dəfələrlə ByteDance-ə ABŞ biznesini təhvil verməsi üçün müddət uzatmışdı ki, xidmətin ölkədə bloklanmasından qaçsın. Bugünkü fərman isə ABŞ Ədliyyə Nazirliyinə TikTok-a qarşı milli təhlükəsizlik qanununu 16 dekabradək tətbiq etməyi qadağan edir. Bu qanun, digər məsələlərlə yanaşı, Apple və Google kimi tətbiq mağazalarının operatorlarına, eləcə də məlumat mərkəzləri operatorlarına TikTok-un ABŞ bölməsinə xidmət göstərdiklərinə görə sanksiyalar nəzərdə tutur.