Donald Trump TikTok-un ABŞ-da qadağasını üçüncü dəfə 90 günlük təxirə saldı

     ABŞ-ın əvvəlki administrasiyası tərəfindən qəbul edilmiş və TikTok-un ABŞ-da fəaliyyətinin, yerli aktivlərin amerikalı investorlar tərəfindən alınması ilə bağlı razılaşma əldə olunmadığı təqdirdə qadağan edilməsini nəzərdə tutan qanun, Donald Trump-ın andiçməsindən bir gün əvvəl qüvvəyə mindi. Buna görə də, hazırkı prezidentin həmin qanunun icrasını dayandırdığı müddəti onun ikinci prezidentlik müddəti ilə ölçmək asandır. Donald Trump bundan əvvəl artıq üçüncü dəfə təxirəsalmanın lehinə çıxış etmişdi, çünki əvvəlki təxirəsalma 19 iyun tarixində başa çatmalı idi. Dünən gecə saatlarında isə Ağ Evin mətbuat katibi Karoline Leavitt rəsmi bəyanat yayıb: “Trump-ın dəfələrlə bildirdiyi kimi, o, TikTok-un bağlanmasını istəmir. Bu təxirəsalma 90 gün davam edəcək. Bu müddət ərzində administrasiya razılaşmanın əldə olunması üzərində çalışacaq ki, nəticədə ABŞ xalqı TikTok-dan istifadəni şəxsi məlumatların təhlükəsizliyi və məxfiliyi zəmanəti ilə davam etdirə bilsin”.

     Çin ilə xarici ticarət sahəsində aparılan son danışıqlar TikTok-la bağlı razılaşmanın müzakirəsini ikinci plana keçirdi. Halbuki, tarixi olaraq, ABŞ tərəfi bu məsələni Çinlə aparılan danışıqlarda prioritet mövzulardan biri kimi qiymətləndirirdi. Londonda keçirilmiş danışıqlarda tərəflər əsasən bir-biriləri üçün həssas olan gömrük tarifləri və müxtəlif ixrac məhdudiyyətləri ilə bağlı məsələlərin müzakirəsi ilə məşğul oldular. Formal olaraq, bu andan etibarən Çin şirkəti ByteDance-in TikTok-un ABŞ-dakı aktivləri üçün alıcı axtarmaq imkanı yenidən yaranır. Bu imkan 19 iyun tarixindən etibarən sayılacaq daha 90 günlük müddətə şamil edilir. Bu, Trump dövründə tətbiq edilən üçüncü belə 90 günlük təxirəsalmadır. Halbuki, əvvəlki prezident tərəfindən qəbul edilmiş qanun yalnız bir dəfəlik, 90 günlük təxirəsalmanı nəzərdə tuturdu və bu müddət artıq aprel ayının əvvəlində başa çatmışdı.

     Əvvəlcədən planlaşdırılmışdı ki, TikTok-un ABŞ-dakı aktivləri struktur baxımından Çin şirkəti ByteDance-dən ayrılacaq, ABŞ hakimiyyəti tərəfindən təsdiqlənəcək yeni investorlar qrupu isə yaradılacaq yeni şirkətdə 50% paya sahib olacaq. Nəticədə ByteDance-in payı sonrakı əməliyyatlar zamanı qanunla icazə verilən 20% həddindən aşağı enəcəkdi. TikTok-un ABŞ-dakı biznesində strateji investor rolunu Oracle şirkəti oynaya bilərdi. Hazırda Oracle, TikTok-un ABŞ ərazisində məlumatların saxlanması və emalı üçün infrastruktur təmin edir. Digər tərəfdən, Çin tərəfi TikTok-un tövsiyə alqoritmini özündə saxlamaq istəyir. Çünki Çin hakimiyyəti bu alqoritmi vacib texnoloji aktiv hesab edir və onu geosiyasi rəqibin ixtiyarına verməyi yolverilməz sayır. Aprel ayının əvvəlində razılaşmanın əldə olunmasına ABŞ prezidenti Trump-ın Çin mallarına idxal rüsumlarını artırmaq qərarı əngəl törətdi. Bu qərardan sonra Çin nümayəndələri TikTok üzrə razılaşmanı əvvəlki şərtlərlə razılaşdırmaqdan imtina etdilər.