Elon Musk-ın siyasi aktivliyi Tesla-nın gəlirlərini aşağı salıb

     Dəqiq desək, Tesla şirkəti ötən rübün ilkin nəticələrini ayın əvvəlində açıqlamışdı, lakin bu məlumatlar əsasən elektromobil tədarük həcmlərinə aid idi və bu göstəricilər 13% azalmışdı. İndi isə şirkət tam maliyyə hesabatını təqdim edib. Hesabata əsasən, bu ilin birinci rübündə Tesla elektromobillərin satışından əldə etdiyi gəliri 20% azaldıb. Beləliklə, Tesla-nın rüblük maliyyə nəticələri analitiklərin gözləntilərindən də pis olub. Ümumi gəlir 9% azalaraq 19.34 milyard dollara düşüb, halbuki proqnozlara görə bu rəqəm 21.11 milyard dollar olmalı idi. Keçən rübdə elektromobil satışları şirkətə 14 milyard dollardan az gəlir gətirib ki, bu da ötən illə müqayisədə 20% azalma deməkdir.

     Əməliyyat mənfəəti 66% azalıb, əməliyyat mənfəət marjası isə cəmi 2.1%-ə düşüb. Halbuki Tesla rəqiblərlə müqayisədə yüksək mənfəət marjası ilə daim qürur duyurdu. Şirkətin xalis mənfəəti isə 71% azalaraq 409 milyon dollara enib. Tesla əməliyyat xərclərinin 9% artaraq 2.75 milyard dollara çatmasını qismən süni zəka sahəsinə daha çox investisiya yatırmaq zərurəti ilə izah edir. Tesla elektromobillərinin tədarük həcminin azalmasını qismən dörd mövcud zavodun hər birində yenilənmiş Model Y-nin istehsalına başlanılması zərurəti ilə izah edir. Gəlirlərə mənfi təsir göstərən amillərdən biri də kəskin rəqabət şəraitində qiymətlərin endirilməsi məcburiyyəti olub.

     Diqqətçəkən məqamlardan biri də odur ki, əgər Tesla digər avtomobil istehsalçılarına - ekoloji kvotalara əməl edə bilməyən şirkətlərə - satdığı tənzimləyici kreditlərdən gəlir əldə etməsəydi, şirkətin elektromobil biznesi artıq zərərə düşmüş olardı. Keçən rübdə bu sahədən əldə olunmuş gəlir 432 milyon dollardan 595 milyon dollara yüksəlib. Şirkət birinci rübdə ən çox istehsal olunmuş Model 3 və Model Y elektromobillərindən 345 454 ədəd istehsal edib ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 16% azalma deməkdir. Model S, Model X və Cybertruck daxil olmaqla digər modellərin istehsalı isə 18% azalaraq 17 161 ədəd təşkil edib.

     Ümumilikdə Tesla cari rüb üzrə elektromobil istehsal həcmini 16% azaldaraq 362 615 ədədə endirib. Tədarük həcmlərinin dəyişmə dinamikası tamamilə bərabər olmamışdır. Əgər kütləvi istehsal olunan Model 3 və Model Y modellərinin tədarükü 12% azalaraq 323 800 ədədə düşübsə, digər bütün modellərin tədarük həcmi 24% azalaraq 12 881 ədəd təşkil edib. Bu statistik göstəriciyə çox güman ki, Cybertruck modelinin aşağı məşhurluğu təsir edib. Ümumilikdə Tesla-nın elektromobil tədarükləri rüb üzrə 13% azalaraq 336 681 ədəd olub. Bu isə o deməkdir ki, şirkət məhsul istehsalını satışa nisbətən daha çox azaldıb.

     Şirkət rəhbərliyi bu ilin ümumi tədarük dinamikası ilə bağlı proqnozu yeniləməkdən imtina edib və bununla bağlı qərarın ikinci rübün nəticələrinə əsasən veriləcəyini bildirib. Cari ilin əvvəlindən bəri Tesla-nın səhmləri artıq 41% ucuzlaşıb və birinci rübdə 2022-ci ildən bəri ən pis mövsümi dinamikanı nümayiş etdirib. Rüblük maliyyə nəticələrinin açıqlanması isə əvvəlcə səhmlərin qiymətinə ciddi təsir göstərməyib. Hətta ABŞ prezidenti Donald Trump-ın ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin rəhbəri Jerome Powell-i vəzifədən uzaqlaşdırmaq niyyətində olmadığını bəyan etməsindən sonra Tesla-nın səhmləri təxminən 5% artıb.

     Şirkətin rəhbəri Elon Musk Tesla-nın biznes sabitliyinə investorların inamını gücləndirə biləcək bir sıra açıqlamalar verib. Birincisi, o, etiraf edib ki, artıq gələn aydan etibarən hökumətə bağlı DOGE departamentində rəhbərlik etdiyi fəaliyyətə daha az vaxt ayıracaq - həftədə 1 və ya 2 gündən çox olmayacaq. Əgər bu, ABŞ prezidenti tərəfindən tələb olunarsa, bu da önəmli dəyişiklik sayıla bilər. İkincisi, Musk təsdiqləyib ki, şirkətin pilotsuz taksi modellərinin sınaqları bu ilin iyun ayında Texasda başlayacaq. Üçüncüsü, o, söz verib ki, bu il Optimus insanabənzər robotlarının yığımına Kaliforniyada yerləşən sınaq istehsal xəttində başlanacaq.

     İndiyə qədər bu robotların kütləvi istehsalının Tesla-nın əsas müəssisəsində - Texasda reallaşacağı və onların elektromobillərin və batareyaların yığımında istifadə olunacağı düşünülürdü. Tesla-nın enerji biznesi, diqqətçəkici olaraq, gəlirini 67% artıraraq 2.73 milyard dollara çatdırıb. Bu artıma əsasən şirkətin böyük məlumat emalı mərkəzlərinin ehtiyat enerji sistemləri ilə təmin edilməsi üzrə layihələrdə iştirakı səbəb olub. Digər tərəfdən, məhz bu fəaliyyət sahəsi mümkün gömrük tariflərinin təsirinə qarşı daha həssas olaraq qalır, çünki Tesla elektrik enerjisi saxlama sistemlərinin istehsalında əhəmiyyətli dərəcədə xarici təchizatçılardan asılıdır.

     Buna qarşılıq olaraq, Elon Musk-ın fikrincə, elektromobil istehsalı sahəsində Tesla rəqiblərlə müqayisədə ABŞ-da idxal rüsumlarının artımından ən az zərər görəcək şirkətdir. Bütün bunlara baxmayaraq, Musk aşağı gömrük tarifləri və azad ticarət ideyalarına dəstəyini açıq şəkildə ifadə edir. Tesla-nın rəhbəri gizlətməyib ki, şirkət Hindistan bazarına çıxmaq imkanını nəzərdən keçirir. Bu bazar yüksək idxal rüsumları ilə ciddi şəkildə qorunur. Hindistanda Tesla-nı cəlb edən əsas amil, elektromobilləri üçün potensial alıcı kimi “sayca çox olan orta təbəqə”dir. Hindistana idxal olunan elektromobillərin qiyməti vergi və rüsumlar səbəbindən ikiqat artır.

     Buna görə də Tesla yerli bazara çıxış strategiyasını xüsusilə diqqətlə planlaşdıracaq. Bir şəkildə və ya başqa, tariflərin artması Tesla-nı fəaliyyət göstərdiyi ölkələrdə istehsalın lokallaşdırılmasını gücləndirməyə məcbur edəcək. Ən azı ABŞ-da şirkət, əlçatan LFP tipli batareyaların istehsalı üçün lazım olan avadanlığı yerli təchizatçılardan almağı planlaşdırır. Eyni zamanda Musk etiraf edir ki, yerli təchizatçılar bu cür avadanlıqlara olan tələbatın yalnız kiçik bir hissəsini ödəyə biləcəklər. Çin istisna olmaqla digər ölkələrdən material və komponentlərin tədarükü də artırılacaq, lakin bu proses çox vaxt aparacaq.

     Musk Tesla-nı “dünyada ən şaquli inteqrasiya olunmuş şirkət” adlandırsa da, etiraf edib ki, şirkət hər şeyi özü istehsal edə bilməz: “Biz nə kauçuk ağacı yetişdiririk, nə də dəmir filizi hasil edirik” - deyə o bildirib. O, əlavə edib ki, maqnitlərin hazırlanmasında istifadə olunan nadir torpaq elementlərinin ixracına dair Çin məhdudiyyətləri Tesla-nın Optimus insanabənzər robotlarının istehsal qabiliyyətinə təsir edib. Hal-hazırda Tesla rəhbərliyi Çin məmurlarını bu robotların silah kimi istifadə olunmayacağına inandırmağa çalışaraq müvafiq ixrac lisenziyası almağa çalışır.

Mənbə: CNBC