Trump administrasiyası SpaceX-in bütün dövlət müqavilələrinə yenidən nəzər yetirəcək

     Məlumata əsasən Trump administrasiyası Elon Musk-ın rəhbəri olduğu SpaceX şirkəti ilə bağlanmış bütün dövlət müqavilələri üzrə hesabat toplamağa davam edir. Bu göstəriş ABŞ prezidenti Donald Trump tərəfindən, Musk-la yaşadığı açıq mübahisədən sonra verilib. Məsələ ilə tanış mənbələr bildiriblər ki, dövlət qurumları Musk-ın müqavilələrini diqqətlə araşdırırlar ki, biznesmenə və onun şirkətlərinə qarşı mümkün tədbirlərə hazır olsunlar. Bununla belə, Ağ Evin SpaceX-in imzaladığı təxminən 22 milyard dollar dəyərindəki federal müqavilələrdən hər hansı birini ləğv etməyə hazırlaşıb-hazırlaşmadığını müəyyənləşdirmək mümkün olmayıb. Lakin hazırda bütün əlamətlər Trump-ın Musk-la mübahisəsi zamanı verdiyi hədənin onunla biznes əlaqələrinin dayandırılması və Musk-ın şirkətlərinə subsidiyaların kəsilməsi ilə bağlı bəyanatının həyata keçirilə biləcəyini göstərir.

     Prezident 6 iyun tarixində “Air Force One” təyyarəsində jurnalistlərə açıqlamasında bildirib: “Biz hər şeyi nəzərdən keçirəcəyik”. ABŞ prezidentinin göstərişi ilə Elon Musk-ın şirkətləri ilə bağlanmış müqavilələr NASA və Pentaqon tərəfindən yenidən nəzərdən keçirilir. Vəziyyətin absurdluğu ondadır ki, SpaceX və Starlink xidmətlərini əvəz edəcək alternativ həllər sadəcə mövcud deyil. Həm Musk, həm də Trump sanki milli maraqları və ümumi rifahı unudaraq emosiyalarına qapılıblar. Halbuki onların mövqeyində bu, yolverilməz olmalıdır. Hazırda astronavtlar və yüklər Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya (BKS) yalnız SpaceX-in səyləri və gəmiləri vasitəsilə çatdırılır. Həm gizli, həm də açıq kosmik internet şəbəkələri yalnız Starlink-in resursları ilə orbitdə qurulur və xidmət göstərilir. Musk-ın şirkətləri üçün yeganə real zərər gələcəkdə baş verə bilər - əgər onu yeni raket əleyhinə müdafiə proqramının büdcəsindən kənarda saxlasalar.

     Söhbət “Qızıl Günbəz” adlı layihədən gedir. Bu günbəz, doğrudan da, “qızıl” olacaq. SpaceX və Starlink-in imkan və təcrübəsi ilə Elon Musk bu layihədə birbaşa iştirak etməyə tam əsasla ümid edə bilərdi. Trump administrasiyasının göstərişi ilə tanış olan şəxslər bildiriblər ki, Musk-ın şirkətləri ilə bağlanmış müqavilələrin yoxlanılması administrasiyaya, əgər Trump Musk-la bağlı hərəkətə keçmək istəsə, sürətli qərarlar qəbul etmək imkanı vermək məqsədi daşıyır. Vəziyyətin ironiyası isə, mənbələrdən birinin qeyd etdiyi kimi, ondan ibarətdir ki, vaxtilə büdcə optimallaşdırılması üzrə DOGE (Hökumətin Effektivliyi Departamenti) komitəsində işləyərkən Elon Musk bəzi xaricdən şübhəli görünən müqavilələrin arxa planına o qədər də dərindən nəzər yetirmirdi. İndi isə bu praktika onun özünə qarşı tətbiq oluna bilər. Şirkətlərinin gördükləri işlərin əhəmiyyətinə baxmayaraq, Trump-la şəxsi antipatiya istənilən müqavilənin ləğvinə səbəb ola bilər.