James Webb bilinən ən soyuq ekzoplaneti kəşf edib

     James Webb kosmik teleskopunun sensorlarının həssaslığı -198.15 dərəcə Selsiyə qədər temperaturu olan çox soyuq kosmik obyektləri aşkar etmək üçün kifayət etməlidir. Yaxın vaxta qədər aşkar edilmiş ən soyuq ekzoplanet kimi temperaturu +2 dərəcə Selsi olan Epsilon Indi Ab hesab olunurdu. İndi isə bu maraqlı rekord siyahısına atmosfer temperaturu -87 dərəcə Selsi olan WD 1856+534 b adlı ekzoplanet başçılıq edir. Bu, onu bizim Yupiter və Saturna çox bənzər edir - və bu, əhəmiyyətlidir. Başqa dünyalarda həyatın yaranması üçün zəruri olan şəraitin təkrar olunma ehtimalı sualı, Günəş sistemimizə bənzər sistemləri və ekzoplanetləri axtarmağa vadar edir.

    Məsələn, Yupiter və Saturnun atmosferləri -100 dərəcə Selsidən də aşağı temperaturlara qədər soyuyur. Alimlər bu qədər soyuq ekzoplanetlərlə hələ qarşılaşmamışdılar. Yeni kəşf bu istiqamətdə atılmış bir addımdır və Günəş sisteminin şəraitini kainatın digər guşələrinə tətbiq etmək imkanı yaradır. “Bu, Günəş sistemimizi daha geniş qalaktik kontekstdə müşahidə etmək üçün nadir bir imkandır” - deyə tədqiqatçılar bildirirlər. Lakin bu, araşdırmanın yalnız bir aspektidir - az əhəmiyyətli olmayan digər tərəflər də mövcuddur. Xüsusilə, WD 1856+534 b adlı ekzoplanet 1.4 günlük dövrlə ağ cırtdan ulduzun ətrafında fırlanır (sistem Yerdən 80 işıq ili məsafədə yerləşir).

     Ağ cırtdan - bizim Günəşə bənzər bir ulduzun qalıqlarıdır. WD 1856+534 b ekzoplaneti öz ulduzundan təxminən 7 dəfə böyükdür. Ulduzun ağ cırtdan mərhələsində olması onu göstərir ki, ekzoplanet öz ana ulduzunun ölümündən - qırmızı nəhəng mərhələsini və xarici qabığının atılmasını - sağ çıxa bilib. Bu isə ulduz sistemlərinin təkamülünü modelləşdirmək üçün dəyərli məlumatdır. Digər az əhəmiyyətli olmayan bir kəşf isə ondan ibarətdir ki, ekzoplanet görünür, hansısa yolla ilkin orbitini dəyişib və bu, hələ izah olunmalıdır. Ekzoplanetin orbit dəyişməsi, onun ulduzun yaşayış zonasına düşməsi baxımından da mühüm əhəmiyyət kəsb edir - bu isə Yer nümunəsində tanıdığımız həyatın yaranması üçün bir imkan yaradır.

Mənbə: Space.com