Mars və Sereranın araşdırılması üçün çoxplanetli missiya konsepsiyası təqdim edilib

     Bir qrup mühəndis Mars və Sereranın araşdırılmasını birləşdirən yeni çoxplanetli missiya konsepsiyasını təqdim edib. 2035-ci ilə planlaşdırılan missiya 6 astronavtı əhatə edir və qarşıya qoyulan məqsədlərə çatmaq üçün innovativ texnologiyaların istifadəsini nəzərdə tutur. Marsa pilotlu missiyalar bir çox kosmik agentliklər, o cümlədən NASA və Çin üçün aktual hədəf olaraq qalır. Hər iki ölkə uzunmüddətli ekspedisiyalara hazırlıq üçün Ay ətrafı bazaların istifadəsini nəzərdə tutan planlar hazırlayır. Bir neçə müddət bundan öncə keçirilmiş Ay və Planet Elmləri Konfransında (LPSC 2025) həm Marsın, həm də əsas asteroid kəmərində yerləşən ən böyük obyekt olan Sereranın tədqiqini nəzərdə tutan yeni missiya konsepsiyası təqdim olunub.

     Tədqiqatçılar qrupunun Ramesh Kumar V. rəhbərliyi ilə irəli sürdüyü konsepsiya heyətlə təchiz olunmuş planetlərarası nəqliyyat arxitekturasını (HUCITAR) əhatə edir. Bu iddialı layihə 2035-ci ildən etibarən start götürə biləcək 6 astronavtla 4 illik ekspedisiyanın həyata keçirilməsinə yönəlib. Komanda beynəlxalq əməkdaşlığın və missiyanın layihələndirilməsində innovativ yanaşmanın vacibliyinə xüsusi diqqət yetirir. Araşdırmada yanacaq səmərəliliyinin optimallaşdırılmasının vacibliyi vurğulanır və Marsın aralıq dayanacaq kimi istifadə olunması təklif edilir. Məqalədə missiyanın uğurla icrası üçün tələb olunan trayektoriyalar, manevrlər və texniki tələblər ətraflı şəkildə araşdırılır.

     Əsas məqam isə yüksək səmərəli mühərrik sisteminə ehtiyacın olmasıdır - bu sistem kifayət qədər sürətlənmə yaratmalıdır. Mars üzrə tranzit mərhələsi üçün optimal sürətlənmə təxminən 6.1 km/s, Marsın sürətli tutulması üçün isə təxminən 3.75 km/s səviyyəsində olmalıdır. Komanda müxtəlif ssenariləri analiz edib və nəticəyə gəlib ki, bütün missiya üçün maksimal sürətlənmə təxminən 5.59 km/s olacaq. Baxmayaraq ki, əsas diqqət kimyəvi mühərriklərə yönəlib, tədqiqatçılar səmərəliliyi artırmaq üçün nüvə istilik mühərrik qurğusundan (NTP) istifadə imkanını da nəzərdən keçirirlər.

     Missiyanın 2040-2050-ci illər arasında başlanması ehtimalı öyrənilir və bu, texnoloji hazırlıq səviyyəsindən və beynəlxalq maliyyələşmədən asılı olacaq. Missiya 4 fazaya bölünüb. Birinci faza aşağı Yer orbitindən startı əhatə edir: Burada astronavtlar yeni kosmik gəminin göyərtəsində Yeri tərk edəcəklər. Start 2035-ci ilin iyulunda baş tuta bilər, bundan sonra Marsa tranzit mərhələsi başlayacaq və bu mərhələ 192 gündən 258 günə qədər davam edə bilər. 2036-cı ilin martında Marsa çatdıqdan sonra 3 astronavt planetin səthinə enəcək və orada tədqiqat və elmi fəaliyyətlə məşğul olacaqlar.

     İkinci faza Marsın səthində uzunmüddətli qalmanı nəzərdə tutur və burada dayanıqlı yaşayış məkanının yaradılması tələb olunacaq. Bu müddətdə digər astronavtlar Sereraya yola düşəcəklər və 2037-ci ilin noyabrına qədər ora çataraq, bu səma cismində 46 gün keçirəcəklər. Daha sonra Marsa geri dönüş başlayacaq və komanda yenidən bir araya gələrək Yerə qayıdacaq. Əlaqə problemlərini həll etmək üçün komanda Mars Relay Network (MRN) sisteminə bənzər bir retranslyasiya orbital aparatı yerləşdirməyi təklif edir. Bu, missiya boyunca heyət ilə Yer arasında sabit rabitəni təmin edəcək.

     Tədqiqatçılar missiya üçün NASA-nın DIT-42 alətindən istifadə edərək 3 mümkün trayektoriyanı da araşdırıblar. Birbaşa keçid, Yer-Mars-Serera trayektoriyası və Lambert trayektoriyaları - onların hər birinin öz xüsusiyyətləri və üstünlükləri var. Optimal trayektoriyanın seçilməsi yanacaq istehlakını minimuma endirəcək və missiya zamanı manevrləri asanlaşdıracaq. Komanda hələlik planetlərin dəqiq mövqelərini və vaxt çərçivələrini nəzərə alaraq daha inkişaf etmiş trayektoriyaların modelləşdirilməsini davam etdirməyi planlaşdırır. Xüsusi diqqət Hindistanın planetlərarası missiyaların inkişafındakı roluna ayrılıb. Konsepsiya müəllifləri Hindistanın kosmik sənayesinin artan potensialını və mürəkkəb beynəlxalq layihələrdə iştirak etmək qabiliyyətini vurğulayıblar.

Mənbə: Phys.org