Sınaqdan keçirilən yeni kvant naviqasiya sistemi ilə GPS-lər tarixə qovuşur!
Elm & Texnologiya
15.05.2024
Farid Pardashunas
Kvant naviqasiya texnologiyasının ilk kommersiya sınaqları həyata keçirilib. GPS kimi ənənəvi naviqasiya sistemlərindən asılı olmayaraq fəaliyyət göstərən sistem, daha dəqiq və etibarlı naviqasiyanı təmin edə bilir.
Uzun müddətdir öyrənilən və GPS-dən asılılığa son verə bilən texnologiya nəhayət reallığa çevrilir. Kvant naviqasiya sisteminin ilk kommersiya sınaqları uğurla başa çatıb. Yeni texnologiyanın gələcəkdə naviqasiya dünyasında inqilab edəcəyi gözlənilir. Infleqtion adlı Britaniya şirkəti tərəfindən hazırlanmış kvant əsaslı "Positioning, Navigation and Timeming" (PNT) sistemi iki yeni texnologiyadan istifadə edir: ultrasoyuq atomlar və yığcam Tiqker optik atom saatı. Bu səbəbdən kvant naviqasiya sistemi GPS-dən daha dəqiq və etibarlı naviqasiya təcrübəsi təmin etmək potensialına malikdir.
Müasir PNT texnologiyasının təməli dəqiq saatlardır. Bu irəliləyişdə ən mühüm element portativ ultrasoyuq atom istehsalının tənliyə daxil edilməsidir. Mütləq sıfıra yaxın soyudulmuş ultra soyuq atomlardan istifadə edərək yaradılan kvant akselerometrləri və giroskoplar GPS-dən daha həssas və təhriflərə davamlı naviqasiya sistemi ilə nəticələnir. Bu sistemlər xarici istinadlara ehtiyac olmadan çox dəqiq yer və hərəkət məlumatlarını təmin edə bilir.
Yeni texnologiya mövcud peyk sistemlərini tamamlayaraq yüksək dəqiqlik və sabit naviqasiya təmin etməyi vəd edir. GPS-dən asılı olmayaraq işləyən kvant naviqasiya sistemi təyyarələrə öz mövqeyini, istiqamətini və sürətini daha dəqiq müəyyən etməyə imkan verəcək. Eyni zamanda, GPS siqnallarının kəsilməsi (jamming) və ya saxta siqnalların göndərilməsi kimi vəziyyətlərdən təsirlənməyərək daha təhlükəsiz uçuşlar üçün zəmin yaradacaq.
QinetiQ-nun dəyişdirilmiş RJ100 Airborne Technology Demonstrator təyyarəsi BAE Systems və QinetiQ aerokosmik şirkətləri ilə sınaqlarda istifadə edilib. Sınaq zamanı ilk kvant təyyarə naviqasiya sistemi böyük uğur qazanıb. Uçuş zamanı sınaqdan keçirilmiş texnologiyalar Q-INS (Quantum Inertial Navigation System) adlı yeni naviqasiya sisteminin bir hissəsini təşkil edəcək. GNSS/GPS siqnalları iqtisadi, hərbi və strateji fəaliyyətlər üçün vacibdir. Buna görə də, bu siqnalların təhrif edilməsi və ya yanlış yönləndirilməsi əməliyyatları ciddi şəkildə təhlükə altına qoya bilər. Kuantum naviqasiyasının qlobal yerləşdirmə sistemlərinə olan bağımlılığı azaltması ilə birlikdə bütün bu risklər ortadan qalxmış olacaq.
Infleqtion-un rəhbərlik etdiyi layihə, 2.5 milyard funt sterlinqlik milli kvant texnologiyaları strategiyasının bir hissəsi olaraq təxminən 8 milyon funt sterlinqlə hökumət tərəfindən dəstəklənir. Layihənin məqsədi Böyük Britaniyanı "aparıcı kvant texnologiyaları iqtisadiyyatına" çevirmək və 2030-cu ilə qədər təyyarələrdə kvant naviqasiya sistemlərini qurmaq, peyk siqnallarından asılı olmadan daha yüksək dəqiqlik və etibarlılıq təmin etməkdir.
Linki kopyala
GPS
QinetiQ
quantum navigation system
Quantum Inertial Navigation System
Positioning, Navigation and Timeming
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Həftənin xəbərləri
Xiaomi 15 qlobal bazarda iki versiyada satışa çıxacaq
Apple öz əməkdaşlarını izlədiyi iddiası ilə məhkəməyə verilib