'Blade Runner 2049' filmi (İCMAL)

                                                                                                                                                                          "Prometheus" filmindən bir dialoq.

35 il bundan öncə məşhur rejissor Ridley Scott-un “Blade Runner” adlı filmi təqdim olundu. Həmin vaxtda film, tənqidçilər və izləyicilər tərəfindən o dərəcədə mənfi rəylər aldı ki, o, kommersiya cəhətdən uğursuz oldu. Mənfi rəylərin əsas səbəbi isə sadəcə olaraq insanların həmin filmi başa düşməmələri idi. Lakin illər keçdi və film nəinki kiberpunk janrının, həmdə dünya kinematoqrafiyasının klassikası hesab edildi. 35 ildən sonra məhz bu il məşhur filmin ikinci hissəsi olan “Blade Runner 2049”, izləyicilərə təqdim olundu. Ümumiyyətlə ilk baxışdan ikinci film bir qədər mənasız gəlirdi. Çünki birinci film özü-özlüyündə tamamlanmış bir hekayə idi.

Lakin rejissor qismində Denis Villeneuve-un (keçən ilki “Arrival” filmini çəkmiş rejissor) iştirakı, ümid yeri qoyurdu. İlk film öz mühiti və gələcək dünyanın aurası, problemləri, personajları və ümumi mövzusu ilə izləyicilərin yaddaşına həkk olunmuşdu. Lakin Denis Villeneuve da Ridley Scott kimi bu işin öhdəsindən gələ bilib mi? Filmi izlədikdən sonra başa düşdüm ki, bəli öhdəsindən lazımi şəkildə gəlib. Lakin rejissorun nə qədər möhtəşəm iş görməsinə baxmayaraq o yenə də birinci filmə bəzi səbəblərə görə uduzur. Birinci filmi keçməsə də ikinci filmi laiqli davamçı adlandırmaq olar.

İlk öncə onu qeyd etməliyəm ki, “Blade Runner 2049”-u izləmək üçün əvvəlcə orijinal “Blade Runner” filmini izləmək lazımdır. Çünki bu iki film bir-birilə əlaqəlidir və izləyici ilk öncə bu dünyanın ilk strukturu ilə tanış olmalıdır. İkincisi, izləyicilər özlərini demək olar ki, 3 saatlıq xronometraja hazırlamalıdırlar. Çünki yeni film məhz bu qədər gedir. Ən əsası isə filmdən tam zövq almaq üçün ona, action və ya macəra tipli film nöqteyi nəzərdən baxmaq lazım deyil. Çünki bir çox gənclərin rəylərini müşahidə edəndən sonra anladım ki, bu film əslində gənclər üçün nəzərdə tutulmayıb.

Bu, sosial problemləri özündə daşıyan sözün əsl mənasında ağıllı fantastik filmdir hansı ki, izləyicini daima düşündürür. İndi isə filmin süjet xətti barədə qısa məlumat verərək əsas icmala keçid edək. Deməli ilk filmdəki hadisələrdən 30 il keçib və Yer üzündə 2049-cu il hökm sürür. İnsanlar, qlobal fəlakətdən əziyyət çəkirlər və replikantlara (süni şəkildə yaradılmış qul insanlar) Yer kürəsində yaşamağa yenidən icazə verilib. Niander Wallace adlı maqnat, insanları aclıqdan xilas edərək yeni nəsil replikantları istehsal edir. Köhnə model replikantlar isə cinayətkar hesab olunurlar və onların məhv edilməsi üçün Blade Runner adlı xüsusi polis üzvləri fəaliyyət göstərir. Həmin Blade Runner-lərdən Birinin də adı K-dır.

Filmin ilk dəqiqələrindən Denis Villeneuve-nin xüsusi üslubu nəzərə çarpır. Onun yaratdığı dünya, Ridley Scott-un yaratdığı dünyadan tamamilə fərqlənir. Bu baxımdan yeni rejissor, Ridley Scott-u təkrarlamayaraq öz dünyasını yaradır. Denis Villeneuve əsasən də panorama çəkilişlərini mükəmməl şəkildə reallaşdırıb. Cansız göydələnlər arasında uçan kamera, maraqlı musiqi sədaları və ani səslənən gur səslər sayəsində insanı, bu dünyanın aurasına cəzb edir. Ümumiyyətlə musiqi ilə çalışmağı bu rejissor yaxşı bacarır.

O bilir ki, hansı anda ani səsləri, hansı anda isə musiqini işə salmaq lazımdır. Nəticədə baş verən hər şeyin irimiqyaslı olmasından izləyicinin tükləri biz-biz olur. Ridley Scott-un filmindən fərqli olaraq Denis Villeneuve-un filmi daha boz rənglərdə tərtib olunub. Yeni filmdə də, ilk filmdəki kimi neon işıqlara rast gəlinir. Lakin əsas üstünlük boz rənglərə verilib. Nəticədə izləyicidə çıxılmaz vəziyyət hissi yaranır. Sanki o özü həmin dünyada yaşayır və çıxılmaz vəziyyətdə qaldığı üçün bir növ mənfi fikirlərə qərq olur. Belə bir mühitin yaradılmasına görə Denis Villeneuve-yə ayrıca təşəkkürlər.

Ümumiyyətlə rejissor, izləyicini tez bir zamanda hadisələrin mərkəzinə atmır. Hadisələr harmonik və ləng şəkildə cərəyan edir. Bu müddət ərzində isə ilk filmdə izləyiciyə təqdim olunmamış bir sıra məlumatlar verilir. Məsələn, əslində replikantlar, robot deyil, genetik təkmilləşdirilmiş süni insanlardır. Buna görə də onlar, adi insandan fərqlənmirlər. Aktyorlara gəldikdə isə K obrazını, Ryan Gosling canlandırıb. Müəyyən dərəcədə o öz rolunun öhdəsindən gəlib. Ola bilər ki, personajın standart və bütün film boyu təkrarlanan üz mimikası, izləyicini qıcıqlandırsın. Lakin burda aktyorun günahı yoxdur. O sadəcə olaraq ssenaristlərin hazırladıqları material üzrə öz rolunu canlandırıb.

Lakin onun cəhdlərinə baxmayaraq o, ilk filmdəki Rick Deckard (Harrison Ford) obrazının xarizmatikliyinə çata bilmir. K-in sevgilisi Joi (Ana de Armas), polis rəisi leytenant Joshi (Robin Wright) kimi personajlar ilk baxışdan maraqlı alınsalar da onların xüsusi hekayələrinin və keçmişlərinin olmaması, həmin personajları boş və sıxıcı edir. Lakin bununla yanaşı rejissor həmin personajlara aid gizli ismarıclar verib. Onları qeyd etmək istərdim amma spoiler olacağından qorxuram. Həmin gizli anları tuta bilən izləyici, filmdən tam zövqünü alacaq. Əsasən də baş qəhrəmanın sevgilisi Joi ilə bağlı çox möhtəşəm səhnələr var. Həmin səhnələri izləyən zaman onların bitməməsini istəyirsən.

Filmin ən böyük uğursuzluğu isə mənfi personaj barəsindədir. Mənfi obrazda, icmalın əvvəlində qeyd etdiyim Niander Wallace adlı personaj çıxış edir. Əslində filmi izlədikdə və daha sonra onu analiz etdikdə görmək olar ki, onu heç mənfi obraz da hesab etmək olmaz. O sadəcə olaraq insanların rifahı üçün ən dəhşətli işləri görə biləcək bir şəxsdir. O özünü tanrı qismində təqdim edir və filmdə bir çox dini tərzdə kəlamları söyləyir. Bir tərəfdən baş qəhrəman ilə mənfi obrazın motivləri üst-üstə düşür.

Jared Leto-nun iştirakında təqdim olunmuş mənfi obraz, birinci filmdə olmuş Roy Batty (aktyor Rutger Hauer) adlı mənfi replikant obrazının heç yanında da durmur. İlk filmdə Rutger Hauer-in final səhnədəki monoloqu nəyə desəz dəyər. Bir tərəfdən isə yeni filmdə baş mənfi obraz əslində ikinci plana keçir və bütün diqqət ətraf mühitə və həmin ətraf mühitdə olan hadisələrə ayrılır. Və sonda Harrison Ford-u qeyd etmək lazımdır. Onun rolu filmdə o qədər də böyük olmasa da, bütün filmə rəng qatan əsas səbəblərdən biridir. Onun hər dəfə ekranda görünməyi, ilk film üçün nostalji hisləri oyadır.

İlk film, kimin replikant, kimin insan olmasını aşkar etmək haqqında idisə, ikinci film, replikantların əsl insan ola bilmələri sualını ortaya qoyur. Əvvəldə də dediyim kimi bu, bir növ fantastik janrda çəkilmiş detektiv artxausdur və hər adam onu başa düşə və qəbul edə bilməz. Yeni “Blade Runner 2049”, şedevr olmasa da, yaxşı şəkildə reallaşdırılmış ağıllı filmdir. Onun sonu elə tərzdə bitir ki, sanki yaradıcılar bizə, davamının olacağını söyləmək istəyirlər. Hər halda belə bir halda əgər rejissor yenidən Denis Villeneuve seçilsə, 3-cü hissədən imtina etmək qeyri-mümkün olardı.

Çünki Blade Runner dünyası çox böyükdür və onda hələ danışılmamış bir çox əhvalatlar var. Fikrimcə həmin dünyanın növbəti hekayəsini izləmək heç də pis olmazdı. Kimin replikant, kimin isə əsl insan olduğu bilinməyən cəmiyyətdə yaşamaq sözsüz ki, çətin olardı. Və belə bir cəmiyyəti, Denis Villeneuve, çox mükəmməl şəkildə əks etdirib. Əgər ağıllı və fantastik bir film izləmək istəyirsinizsə, onda “Blade Runner 2049”a mütləq baxın. Başqa halda isə film sizə çox darıxdırıcı gələcək və zalda yatıb qalmaq ehtimalınız da çox böyükdür.

Hər şey, izləyicinin, filmi hansı nöqteyi nəzərdən izləməsinə bağlıdır. Hər halda bu film, son illərin ən yaxşı kiberpunk filmi adına laiqdir. Sonda isə qeyd etmək lazımdır ki, filmi mütləq IMAX formatında izləyin. Çünki söhbət kiberpunk janrından gedir və bu halda filmdə baş verən bütün hadisələri yaxşı hiss etmək və dünyanın boz aurasına qərq olmaq üçün IMAX formatından yaxşısı yoxdur. Bunu isə ParkCinema IMAX kinoteatrında edə bilərsiniz. “Blade Runner 2049” filminin seansların haqqında məlumatı, ParkCinema-nın saytından əldə edə bilərsiniz.