Elon Musk ilə OpenAI arasındakı məhkəmə işi davam edəcək

     Kaliforniyanın Şimal Dairə Məhkəməsi, Elon Musk-ın OpenAI, onun baş direktoru Sam Altman və əsas investoru Microsoft-a qarşı qaldırdığı iddianın dayandırılması ilə bağlı OpenAI-nin vəsatətini rədd edib. Beləliklə, məhkəmə işi mahiyyəti üzrə baxılmağa qəbul edilib. Musk, OpenAI-nin kommersiya quruluşuna çevrilməsi zamanı razılaşmaların pozulduğunu və dələduzluq edildiyini iddia edir. ABŞ-ın dairə hakimi Yvonne Gonzalez Rogers Elon Musk-ın 2023-cü ildə başlatdığı məhkəmə işini dayandırmaq barədə OpenAI-nin müraciətini rədd edib. İddiada Musk, Sam Altman, OpenAI şirkəti və onun əsas investoru olan Microsoft korporasiyasını layihənin əvvəlində verdiyi maliyyə dəstəyi müqabilində əldə olunmuş öhdəlikləri pozmaqda ittiham edir. Onun fikrincə, OpenAI-nin qeyri-kommersiya təşkilatından kommersiya qurumuna çevrilməsi əvvəlki razılaşmaları pozur və dələduzluq əlamətləri daşıyır.

     OpenAI 2015-ci ildə bütün bəşəriyyətin xeyrinə təhlükəsiz süni zəka sistemləri yaratmaq missiyası ilə qeyri-kommersiya təşkilatı kimi təsis edilib. OpenAI-nin həmtəsisçilərindən biri olan Elon Musk iddia edir ki, şirkətin qeyri-kommersiya statusunu və strukturunu qoruyacağı vədi əsasında başlanğıc kapitalının əhəmiyyətli hissəsini məhz o təmin edib. Hakim Musk-ın vəkilləri tərəfindən irəli sürülmüş ittihamların məhkəmə prosesinin davam etdirilməsi üçün kifayət qədər əsaslı olduğunu tanıyıb. Yazılı razılaşmanın olmamasına baxmayaraq, qərarda qeyd olunub ki, Musk razılaşmanın mövcudluğuna istinad etməkdə hüquqi cəhətdən haqlıdır. Mart ayında məhkəmə Musk-ın OpenAI-nin kommersiya quruluşuna çevrilməsinin qarşısının alınması ilə bağlı ilkin qadağa tələbini rədd edib. Lakin eyni qərarda hakim ilkin iddiadan bəzi tələbləri ayıraraq işin daha sürətli baxılmasına razılaşıb.

     İş üzrə əsas məhkəmə iclası 2026-cı ilin mart ayına təyin edilib. OpenAI-nin iddianın tamamilə rədd olunması ilə bağlı vəsatəti qismən təmin edilsə də, əsas ittihamlar - razılaşmaların pozulması və aldatma ilə bağlı irəli sürülən iddialar - qüvvədə qalıb. Məhkəmə Elon Musk-ın cavabdehlərin OpenAI-nin qeyri-kommersiya statusunu və strukturunu qoruyacaqlarına dair vəd verərək ondan maliyyə əldə etdiklərini, əslində isə bu vəsaitləri öz mənfəətlərini güdən kommersiya qurumu yaratmaq üçün istifadə etməyi planlaşdırdıqları ilə bağlı əsaslı iddialar irəli sürdüyünü tanıyıb. Hakim bu arqumentin həmin hissəsini məhkəmə baxışı üçün qüvvədə saxlayıb. 2025-ci ilin aprel ayında OpenAI Musk əleyhinə qarşılıqlı iddia qaldırıb. Şirkət sənədlərində bildirir ki, Musk OpenAI-nin kommersiya quruluşuna çevrilməsinin qarşısını almaq üçün qeyri-etik üsullardan istifadə edir.

     OpenAI-nin iddiasına görə, Musk-ın hərəkətləri şirkətin inkişafını ləngitmək və süni zəka sahəsindəki aparıcı layihələr üzərində şəxsi nəzarət əldə etməklə şəxsi qazanc əldə etmək məqsədi daşıyır. Hazırda OpenAI qeyri-kommersiya təşkilatının idarə heyəti tərəfindən idarə olunur və bu təşkilatın missiyası güclü süni zəkanın bütün bəşəriyyətin xeyrinə yaradılmasıdır. Eyni zamanda, şirkət özünəməxsus korporativ strukturunu sadələşdirmək və ictimai faydalı statusa malik kommersiya təşkilatına çevrilmək istiqamətində addımlar atır. Bu çevrilmə, həmçinin xarici investorlardan investisiya cəlbini asanlaşdırmaq məqsədi daşıyır. Lakin bu cəhdlər keçmiş əməkdaşlar və süni zəka sahəsindəki mütəxəssislər tərəfindən tənqid olunub. Onların sırasında Geoffrey Hinton, Margaret Mitchell və Stuart Russell kimi tanınmış adlar var. Onlar hesab edirlər ki, bu cür çevrilmə süni zəkanın inkişafı üzərində nəzarəti kommersiya maraqları ilə hərəkət edən bir şirkətə ötürür.

Mənbə: Financial Times