2100-cü ilə qədər Arktika qlobal istiləşmə səbəbilə tanınmaz hala gələcək

     2024-cü ildə planetin orta illik temperaturu ilk dəfə olaraq sənaye dövründən əvvəlki səviyyə ilə müqayisədə 1.5 dərəcə Selsidən çox artdı. Bu, Sahara səhrasında rekord səviyyədə yağıntılar və daşqınlar, eləcə də bütün dünyada anormal dərəcədə isti yay kimi ekstremal hava hadisələrinə səbəb oldu. Lakin bu, yalnız başlanğıcdır. Əsrin sonuna qədər qlobal temperaturun 2.7 dərəcə Selsi artacağı proqnozlaşdırılır. Belə dəyişikliklər artıq hazırda Yer kürəsinin digər bölgələrindən 4 dəfə daha sürətlə isinən Arktikanı köklü şəkildə dəyişdirəcək. Milli Qar və Buz Məlumat Mərkəzinin (NSIDC) baş elmi əməkdaşı Julienne Stroeve-nin sözlərinə görə, temperaturun 2.7 dərəcə Selsi artması Arktika üçün son dərəcə dağıdıcı nəticələrə gətirib çıxaracaq.

     Yay aylarında bu region dəniz buzları olmadan keçəcək, Qrenlandiya buzlaqlarının əriməsi sürətlənəcək və bu da dəniz səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olacaq. "Bu dəyişikliklər infrastruktur, ekosistemlər və həssas icmalar üçün fəlakət olacaq" - deyə Stroeve bildirib. 6 fevral 2025-ci ildə Science jurnalında dərc olunmuş tədqiqatlar göstərir ki, proqnozlaşdırılan istiləşmə səviyyəsində bu dəyişikliklər qaçılmazdır. Məqalədə Arktika ekosisteminin üç əsas aspekti təhlil olunur: Dəniz buzu, Qrenlandiya buzlaqları və daimi donmuş torpaq. Aparılan araşdırmalar təsdiqləyir ki, bu proseslər dünyanın digər bölgələrinə nisbətən daha dağıdıcı təsir göstərəcək. Temperaturun 2.7 dərəcə Selsi artması nəticəsində Arktikada havanın istiliyi ilin demək olar ki, hər günü sənaye dövrünə qədərki ekstremal göstəricilərdən yüksək olacaq.

     Yay aylarında Arktika okeanı bir neçə ay ərzində buz örtüyündən tamamilə məhrum olacaq. Bu, yeni dəniz nəqliyyatı imkanları yaratsa da, ekosistemlərin məhvinə səbəb olacaq. Bu dəyişikliklər, bölgənin sabitliyindən asılı olan çox sayda heyvan və insanın həyatına təsir edəcək. Bununla yanaşı, Qrenlandiyada buzlaqların ərimə sürəti də artacaq. Temperaturun bir aydan çox 0 dərəcə Selsidən yüksək olduğu ərazilərin sahəsi sənaye dövrünə qədərki göstəricilərlə müqayisədə dörd dəfə genişlənəcək. Bu proses qlobal okean səviyyəsinin daha sürətli şəkildə yüksəlməsinə səbəb olacaq və sahilyanı bölgələrdə yaşayan insanlara ciddi təsir göstərəcək. Bundan əlavə, 2100-cü ilə qədər Arktikada daimi donmuş torpaq hazırkı göstəricilərlə müqayisədə 50% azalacaq. Bu, infrastrukturun dağılmasına və atmosferə böyük miqdarda karbon qazı və metan ifrazına səbəb olacaq. Nəticədə, parnik effekti sürətlənəcək və qlobal temperatur daha da yüksələcək.

Mənbə: National Snow and Ice Data Center

Bənzər xəbərlər

Elm & Texnologiya

Yer kürəsinin 2032-ci ildə asteroidlər toqquşma ehtimalı 2 dəfə yüksəlib

2024 YR4 adlı asteroid ilə bağlı aparılmış yeni müşahidələr onun trayektoriyası haqqında daha çox məlumat toplamağa imkan verib. Əlavə məlumatlar alimləri bu göy cisminin Yer kürəsi ilə birbaşa toqquşması ehtimalını artırmağa vadar edib.

Elm & Texnologiya

İqlim dəyişikliyi əhalinin sıx məskunlaşdığı regionları 2100-cü ilə qədər yararsız hala sala bilər

Qlobal istiləşmə sürətlə planetimizə təsir göstərməyə davam edir. İqlimşünaslar hesab edirlər ki, bu prosesi artıq dayandırmaq mümkün deyil və insanlığın ətraf mühiti dəyişdirmək üçün çox məhdud imkanları var.

Elm & Texnologiya

Təcrübi müalicə üsulu son mərhələdə olmuş böyrək xərçənginin öhdəsindən gələ bilib

Alimlər üçüncü və dördüncü mərhələdə olan böyrək xərçəngi xəstələri üzərində sınaqdan keçirilmiş təcrübi fərdiləşdirilmiş peyvəndin ilk klinik tədqiqatının nəticələrini təqdim ediblər.

Elm & Texnologiya

Alimlər qida qəbulunu dayandıran neyronları kəşf ediblər

Məlumdur ki, bəzi neyronlar yalnız insanın yediyi qidanı qavramaqla məhdudlaşır - yəni qida ağız, mədə və ya bağırsağa daxil olduqda aktivləşirlər. Lakin Kolumbiya Universitetinin alimləri beyin kötüyündə xüsusi neyronlar aşkar ediblər.

Elm & Texnologiya

Omeqa-3-ün bioloji yaşlanmanı ləngitdiyi məlum olub

Alimlər İsveçrədən olan yaşlı insanların iştirak etdikləri bir təcrübənin nəticələrini təqdim ediblər. Tədqiqat omeqa-3 tərkibli əlavələrin qəbulu ilə bioloji yaşlanmanın həqiqətən də yavaşladığını təsdiqləyib. Bu müsbət dəyişikliklər epigenetik göstəricilər əsasında sübut edilib.