290 milyon km məsafədən Yer ilə Ayın fotosu çəkilib

     Yer kürəsindən təxminən 290 milyon km məsafəni qət etdikdən sonra NASA-nın Psyche adlı planetlərarası stansiyası ilk dəfə olaraq Yer və Ayın görüntülərini əldə edib. Bu görüntülər nadir metal asteroidi ilə yaxınlaşmağa hazırlıq məqsədilə elmi cihazların genişmiqyaslı kalibrlənməsinin bir hissəsi olub. Missiya planetar nüvələrin formalaşma sirlərini açmağı və Günəş sisteminin təkamülünün ilkin mərhələlərinə işıq salmağı vəd edir. Psyche adlı kosmik aparat 2023-cü ilin oktyabrında Kennedi Kosmik Mərkəzindən buraxılıb və hazırda Mars ilə Yupiter arasında yerləşən eyniadlı metal asteroidə doğru hərəkət edir. 2025-ci ilin iyulunda - buraxılışdan demək olar ki, 2 il sonra - aparat ilk dəfə Yerə tərəf nəzər yetirərək planetimizin və onun peykinin təxminən 290 milyon kilometr uzaqlıqdan görüntülərini çəkib.

     Bu, missiya çərçivəsində həyata keçirilmiş elmi avadanlığın işləkliyini yoxlamaq üçün aparılan müntəzəm testlərin bir hissəsi olub. Görüntülər 20 və 23 iyul tarixlərində zondun vizuallaşdırma sisteminə aid 2 kamera vasitəsilə əldə olunub. Yer və Ay şəkillərdə xırda işıqlı nöqtələr kimi görünsə də, alimlər üçün böyük maraq kəsb edir. Bu, uzun ekspozisiyalı - 10 saniyəyədək davam edən - məlumatlardır ki, avadanlığın böyük məsafədə həssaslığını, dəqiqliyini və sabitliyini qiymətləndirməyə imkan verir. Əsas vizuallaşdırma aləti teleskopik obyektivlər və filtr dəstindən ibarət 2 eyni kameralı çoxspektral cihaz olub. O, müxtəlif işıq dalğa uzunluqlarında görüntülərin əldə edilməsi üçün nəzərdə tutulub ki, bu da qarşıdan gələn Psyche asteroidinin öyrənilməsi üçün xüsusilə vacibdir. Spektral xüsusiyyətlərdəki fərqlər səthin tərkibi barədə nəticələr çıxarmağa imkan verir.

     Məsələn, NASA nümayəndələrinin sözlərinə görə, Ayda və Vesta asteroidində oxşar spektral “qabarıqlıqlar” müşahidə olunub və alimlər onların Psyche asteroidində də aşkarlanacağına ümid edirlər. Cari müşahidələr yalnız kalibrləmə üçün deyil, həm də nümunəvi spektrlər bazasının qurulması üçün xidmət edir. 2025-ci ilin əvvəllərində zond artıq Yupiter və Marsa yönəldilərək cihazların müxtəlif rəng xüsusiyyətlərinə malik obyektləri necə qəbul etdiyini yoxlamaq üçün istifadə olunub: bu planetlərin qırmızımtıl çalarlarından tutmuş Yerin göyümtül spektrinə qədər. Bu sınaqlar termal kamera və vizual kameraların düzgün işlədiyini təsdiqləyib. “Bundan sonra bəlkə də diqqətimizi Saturn və ya Vesta üzərinə yönəldəcəyik ki, vizuallaşdırma cihazlarının testlərini davam etdirək” - deyə Arizona Dövlət Universitetindən Psyche Imaging Instrument layihəsinin rəhbəri Jim Bell bildirib.

     Layihə rəhbəri Bob Mace-in sözlərinə görə, Psyche sabit şəkildə fəaliyyət göstərir və bütün sistemlər növbəti yoxlama mərhələsini uğurla keçib. Növbəti əsas mərhələ 2026-cı ilin mayında Mars yaxınlığında həyata keçiriləcək qravitasiya manevri olacaq - aparat Qırmızı planetin cazibə qüvvəsindən kurs düzəlişi üçün istifadə edəcək. Bu, ona demək olar ki, 6 illik səyahətini davam etdirməyə və 2029-cu ilin avqustunda təyinat nöqtəsinə - Psyche asteroidinə çatmağa imkan verəcək. O vaxta qədər təxminən 1.6 milyard km məsafə qət olunacaq. Missiya mühüm elmi əhəmiyyət daşıyır. Qiymətləndirmələrə görə, Psyche asteroidi əsasən dəmir və nikel elementlərindən ibarətdir - adətən planetlərin mantiyası və qabığı altında gizlənən elementlər. Belə bir obyektin nisbətən “toxunulmamış” formada öyrənilməsi Yer, Merkuri və Marsın formalaşmasını anlamaq üçün açar ola bilər.