ABŞ-dakı alimlər kütləvi şəkildə digər ölkələrdə iş axtarırlar

     Bir neçə müddət bundan öncə Nature jurnalında dərc olunmuş narahatedici bir məqalədə ABŞ-da “beyin köçü” tendensiyası vurğulanmışdı. Trump administrasiyasının elmi maliyyələşdirməni azalda biləcəyi qorxusu səbəbilə, amerikalı alimlərin 1/3-dən çoxu xaricdə iş axtarmağa başlayıb. Çində doğulmuş alimlər üçün isə əlavə bir səbəb də mövcuddur. ABŞ-da artan anti-Çin əhval-ruhiyyəsi onların sakit şəkildə yaşamasına və işləməsinə mane olur. Buna görə də Çində yüksək maaş vədləri bir çoxu üçün vətənə qayıtmağı düşünmək üçün ciddi səbəbə çevrilir. Rəsmi təsdiqlənməyən məlumata görə, Çində gənc elmlər namizədlərinə illik təxminən 100 000$ məvaciblə 3 illik müqavilələr təklif olunur. Bu isə ABŞ-da eyni səviyyədəki tədqiqatçılar üçün verilən maaşdan ən az 2 dəfə çoxdur.

     Gənc və potensial olaraq mobilliyi olan alimlər üçün yaşayış yerini dəyişmək ciddi bir problem deyil. Üstəlik, bu maaşlara karyera imkanları və müasir laboratoriyalar da daxildir. Çin hakimiyyəti isə elmi infrastruktura və istedadlı kadrların cəlbinə xüsusi diqqət ayırır. Trump administrasiyası kosmik proqramların maliyyələşdirilməsinin yarıdan çox, səhiyyə xərclərinin isə 1/3 və ya daha çox azaldılmasını, iqlim dəyişikliyi üzrə tədqiqatların demək olar tamamilə dayandırılmasını və bir çox sosial layihələrin bağlanmasını təklif edir. Belə bir şəraitdə yalnız Çin vətəndaşları deyil, amerikalı alimlərin özü də ölkəni tərk edə bilər.

     Yaranmış vəziyyətdən Avropa da yararlanmağa çalışır. Bu ayın əvvəlində Parisdə keçirilmiş konfransda, Avropa Komissiyasının prezidenti Ursula von der Leyen “Elmi seç, Avropanı seç” adlı yeni kampaniyanı elan etmişdi. Kampaniya çərçivəsində 500 milyon avroluq (təxminən 557 milyon dollar) yeni paket təqdim olunub. Məqsəd növbəti 2 ildə Avropanı tədqiqatçılar üçün cazibə mərkəzinə çevirməkdir. Fransa Prezidenti Emmanuel Macron da ölkənin xarici istedadları cəlb etmək üçün ayrıca 100 milyon avro xərcləyəcəyini açıqlayıb. O bildirib: “Əgər azadlığı sevirsinizsə, gəlin və tədqiqatlarınızı burada aparın”.

     Avropa universitetləri də ABŞ-dan tədqiqatçıları fəal şəkildə cəlb etməyə çalışırlar. Fransanın ən qədim ali təhsil müəssisələrindən biri olan Ex-Marsel Universiteti rəsmi saytında amerikalı alimləri qəbul etməyə hazır olduğunu bəyan edib. Avropanın “Elm üçün təhlükəsiz məkan” proqramına daxil olan yüzlərlə müraciətin təxminən yarısı ABŞ-dan olan alimlər tərəfindən təqdim olunub. Əlbəttə, bir çoxu Avropanı seçəcək, lakin Çin də öz payına düşən “geri dönənləri” alacaq. Lakin bütün bunlar barədə biz yalnız sonradan xəbər tutacağıq. Belə vacib qərarları çox az adam əvvəlcədən ictimaiyyətlə bölüşmək istər.

Mənbə: South China Morning Post