Alimlər bədən daxilində orqanizmlərin 3D çapına nail olublar

     Bir gün həkimlər işləyən orqanların, məsələn, döyünən ürəyin içində birbaşa 3D-plastırlar çap edə biləcək və ya dərmanları bədənin yalnız seçilmiş sahələrinə çatdırmağa başlayacaqlar. Bu isə bədxassəli şişlərlə mübarizə üçün çox vacibdir. Bütün bu vəzifələr üçün canlı toxumaların dərinliyində modellər çap etməyi öyrənmək lazımdır və Kaliforniya Texnologiya İnstitutunun alimləri bu sahədə əhəmiyyətli irəliləyişə nail olublar. Tibbdə 3D-modellərin polimerləşdirilməsi üçün adətən infraqırmızı işıq istifadə olunur. Lakin bu işıq dərinin altına zəif nüfuz edir və toxumaların dərinliyində polimerləri aktivləşdirə bilmir. Buna görə də Kaltex alimləri ultrasəsdən istifadə etməyi seçiblər. Ultrasəs daxili orqanların diaqnostikasında geniş istifadə olunur və müəyyən şəraitdə heyvan və insan bədənindəki polimerlərə dərin təsir göstərə bilir, həm də tam biouyğunluğunu qoruyur.

     Alimlər belə bir yanaşma hazırlayıblar: Ultrasəsin temperaturun kiçik dəyişikliklərinə həssas olan liposomlarla birləşdirilməsi. Liposomlar hüceyrələrə bənzər, bir neçə yağ təbəqəsindən ibarət olan sferik qabarcıqlardır. Onlar artıq tibbdə dərmanların dəqiq bölgələrə çatdırılması üçün istifadə olunur. Tədqiqatçılar liposomlara birləşdirici maddə yerləşdiriblər və onları monomerlərdən ibarət polimer məhluluna daxil ediblər. Həmçinin, məhlula ultrasəs görüntüsündə kontrast yaratmaq üçün maddə və gələcək 3D-modelin tərkibində çatdırılacaq dərman preparatı əlavə edilib.

     Dərman preparatı əvəzinə və ya onunla birlikdə polimerin maye məhluluna elektrik keçirici maddələr - gümüş və ya karbon nanoborular əlavə etmək mümkündür. Bu maddələr bədənin içində, məsələn, orqanlar üzərində elektrodlar yaratmaq üçün istifadə oluna bilər, məsələn, EKQ məlumatlarının toplanması üçün. Liposom hissəcikləri temperaturun cüzi dəyişikliklərinə həssasdır. Bu o deməkdir ki, fokuslanmış ultrasəs siqnalı vasitəsilə canlı bədənin dərinliyində hədəf bölgədə temperaturu çox dəqiq şəkildə artırmaq olar. Temperaturu lokal olaraq cəmi 5 dərəcə Selsi yüksəltmək kifayətdir ki, liposomlar bağlayıcı maddəni buraxsın və polimerləşmə prosesi başlasın.

Bədən daxilində ultrasəs vasitəsilə müxtəlif canlı orqanizmlərin 3D çap nümunələri:

     Kontrast maddə isə toxumalarda formalaşan modelin formasını izləməyə və çap prosesini dəqiq tənzimləməyə imkan verir. Canlı siçan üzərində aparılmış təcrübə zamanı alimlər şiş toxumasının yaxınlığında dərman tərkibli bir model çap ediblər. Müşahidələr göstərib ki, preparatın model vasitəsilə dəqiq şəkildə tətbiqi, eyni dərmanın sadə inyeksiyasına nisbətən daha güclü müalicəvi təsir göstərib. “Biz artıq kiçik bir heyvan nümunəsində göstərmişik ki, şişlərin müalicəsi üçün dərman tərkibli hidrogelləri çap edə bilirik” - deyə alimlər bildiriblər. “Növbəti mərhələmiz bu modeli daha böyük heyvan üzərində çap etməyə cəhd etməkdir və ümid edirik ki, yaxın gələcəkdə bunu insanlarda da tətbiq edə biləcəyik”.

Mənbə: Caltech