Alimlər Günəş sisteminin 9-cu planetinə namizədi təyin ediblər

     Sirli doqquzuncu planetin axtarışı astronomları illərdir həyəcanlandırır. Görünür, alimlər nəhayət ciddi bir ipucu tapıblar. Terry Long Phan və onun həmkarları Cambridge University Press-də yeni bir araşdırma dərc ediblər ki, bu da uzun müddətdir davam edən kosmik axtarışlara yeni impuls verir. Komanda bütün səmanı əhatə edən IRAS və AKARI tədqiqatlarının uzaq infraqırmızı diapazonundakı məlumatlardan istifadə edib. Nəticədə, onlar çətin tapılan doqquzuncu planet roluna çox perspektivli bir namizəd aşkar ediblər. Astronomlar uzun zamandır ehtimal edirdilər ki, Günəş sistemində Neptunun orbitindən kənarda nəsə gizlənir.

     Doqquzuncu planetin mövcudluğu ilə bağlı ilk fərziyyə 2016-cı ildə astronomlar Konstantin Batygin və Mike Brown tərəfindən irəli sürülmüşdü. Onlar bir neçə transneptun obyektində (TNO) qeyri-adi orbital sıxlaşma müşahidə etmişdilər. Aydın olmuşdu ki, bu uzaq obyektlərə görünməyən böyük kütləli bir cismin qravitasiya təsiri var. Güman edilir ki, bu obyekt Yerə nisbətən xeyli böyükdür və Plutonun orbitindən çox uzaqda yerləşir. Alimlər illərlə ən güclü teleskoplardan istifadə edərək intensiv axtarışlar aparıblar, lakin doqquzuncu planet hələ də tapılmayıb. Son araşdırmada astronomlar innovativ bir yanaşma tətbiq ediblər.

     Onlar bütün səmanın infraqırmızı tədqiqatları olan IRAS və AKARI arasında 23 illik fasilədən istifadə ediblər. Bu qədər böyük zaman fərqi tədricən hərəkət edən obyektləri axtarmağa imkan verib - hər il təxminən 3 bucaq dəqiqəsi sürüşən obyektlər ki, bu da böyük kütləyə malik uzaq bir planetdən gözlənilən hərəkətdir. Bucağın ölçü vahidi olan bucaq dəqiqəsi 1/60 dərəcəyə bərabərdir. Bir dərəcə 1/360 tam dövrə bərabər olduğuna görə, bir bucaq dəqiqəsi 1/21600 tam dövrəyə bərabərdir. Əlavə olaraq, əsas məqam AKARI Far-Infrared Monthly Unconfirmed Source List (AKARI-MUSL) kataloqundan istifadə edilməsi olub - bu kataloq zəif və hərəkət edən mənbələrin identifikasiyası üçün nəzərdə tutulub.

     Tədqiqatçılar doqquzuncu planetin gözlənilən parlaqlığını və hərəkətini 7-dən 17 Yer kütləsinə qədər kütləsi və Günəşdən 500-700 astronomik vahid məsafədə yerləşməsi ehtimalına əsaslanan modellərlə diqqətlə qiymətləndiriblər. Bu kriteriyalara əsaslanaraq, komanda əvvəlcə 13 namizəd cütlüyü seçib. Sonrakı seçim mərhələsində, o cümlədən ilkin şəkillərin vizual yoxlanışından sonra, onlar siyahını bir xüsusilə güclü namizədə qədər daraldıblar. Bu namizəd bütün gözlənilən fərqləndirici xüsusiyyətləri nümayiş etdirib. IRAS və AKARI mənbələri arasında 42 ilə 69.6 bucaq dəqiqəsi arasında bucaq ayrılması müşahidə olunub və iki dövr ərzində həmin mövqedə təkrar aşkar edilmə olmayıb.

     AKARI xəritələri obyektin yalnız gözlənilən zaman çərçivəsində görünən və yavaş hərəkət edən bir cisimə uyğun gəldiyini təsdiqləyiblər. Lakin alimlər hələlik doqquzuncu planetin tapıldığını elan etməyə tələsmirlər. Tədqiqatçılar bildirirlər ki, IRAS və AKARI-dən əldə edilən məlumatlar obyektin orbitinin tam müəyyən olunması və ya onun doqquzuncu planet kimi qəti identifikasiyası üçün kifayət deyil. Alimlər qeyd edirlər ki, bu məqsəd üçün DECam kamerası ilə müşahidələrə ehtiyac var - bu güclü alət ekspozisiyadan cəmi 1 saat sonra hərəkət edən obyektləri aşkar edə bilir.

Mənbə: Arxiv.org