Çinin Marsdan nümunələrin geri qaytarılması missiyası barəsində təfərrüatlar açıqlanıb

     Çinin Mars süxurlarından nümunələrin Yerə gətirilməsini hədəfləyən iddialı “Tianwen-3” missiyası ilə bağlı təfərrüatlar məlum olub. Nature Astronomy jurnalında dərc olunmuş məqalədə, Hefey şəhərində yerləşən Dərin Kosmik Tədqiqatlar İnstitutundan Zengqian Hou rəhbərliyindəki tədqiqat qrupu 2028-2031-ci illər üçün planlaşdırılmış layihənin əsas aspektlərini təqdim edib. Missiyanın məqsədi Marsdan ən azı 500 qram material toplayaraq Yerə gətirmək və onu hərtərəfli analiz etməkdir. İlkin araşdırmalara 86 potensial eniş sahəsinin təhlili əsasında eniş yerinin seçilməsi də daxil olub. Əsas prioritet Marsda əvvəllər mövcud olmuş və ya hələ də mövcud olan həyat izlərini axtarmaq və toplanmış nümunələrdə mümkün bioloji göstəriciləri müəyyənləşdirməkdir.

     Missiyanın elmi proqramı Marsda keçmişdə və ya indi həyatın izlərini tapmaq ümumi məqsədi ilə birləşdirilmiş 9 əsas mövzunu əhatə edir. Nümunələrin toplanması üçün həm səthi, həm də yeraltı üsullardan istifadə planlaşdırılır. Enmə moduluna quraşdırılmış qazma qurğusu 2 metr dərinliyə qədər nüfuz edə və bir neçə qram torpaq çıxara biləcək. Robotlaşdırılmış qol səthdən 400 qramdan çox material toplayacaq, enmə moduluna daxil olan pilotsuz helikopter isə eniş yerindən 100 metrdən uzaqda yerləşən süxurlardan nümunələr götürməyə imkan verəcək. Elmi avadanlıqlara torpaq quruluşunu öyrənmək üçün radar və mineralların və üzvi birləşmələrin tərkibini müəyyənləşdirmək üçün floresan analizator daxil olacaq. Xüsusi diqqət planetar müdafiəyə yönəldilib.

     Məqalədə həm Marsın Yer mənşəli bioloji materiallarla çirklənməsinin qarşısını almaq üçün ciddi tədbirlərin görülməsinin vacibliyi (birbaşa planetar müdafiə), həm də potensial Mars mikroorqanizmlərinin Yerə keçməsinin qarşısını almaq (əks planetar müdafiə) zərurəti vurğulanır. Gətirilmiş nümunələrin analiz olunması üçün ən yüksək bioloji təhlükəsizlik səviyyəsinə malik, bu günə qədər analoqu olmayan xüsusi bir laboratoriyanın yaradılması planlaşdırılır. Bioloji təhlükənin olmadığı təsdiqləndikdən sonra, bu laboratoriya istismar xərclərini azaltmaq məqsədilə yüksək təmizliyə malik adi bir laboratoriyaya çevriləcək. “Tianwen-3” missiyasının həyata keçirilməsi üçün lazım olan 2 raketin buraxılışı 2028-ci ilə planlaşdırılıb, nümunələrin Yerə çatdırılması isə 2031-ci ildə gözlənilir. Çin tərəfi eniş yeri seçimi, elmi avadanlıqların hazırlanması və birgə araşdırmalar üçün beynəlxalq tərəfdaşlar axtarışını aktiv şəkildə davam etdirir.