Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsi və kvant mexanikasını birləşdirə biləcək yeni nəzəriyyə təqdim edilib

     Fiziklər kainatın ən böyük sirrlərindən bəzilərini həll etməyə kömək edə biləcək yeni qravitasiya nəzəriyyəsini təqdim ediblər. Alimlər hesab edirlər ki, kvant qravitasiyası entropiyadan (sistemin nizamsızlıq səviyyəsi, kainatda daim artır) qaynaqlana bilər. Bu yeni nəzəriyyə nəhayət ki, birlikdə işləməyən Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsi ilə kvant fizikası arasında əlaqə yarada bilər. Son 100 ildən çoxdur ki, Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsi qravitasiyanın ən yaxşı izahıdır. Eyni dövrdə alimlər kvant fizikası sahəsində də fundamental əsasları qurublar. Hər iki nəzəriyyə dəfələrlə yoxlanılıb və doğruluğu sübut edilib. Bu iki nəzəriyyə birlikdə işləyə bilmir.

     Qravitasiya və kvant mexanikası arasında fundamental uyğunsuzluq qalmaqdadır. Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsi kainatı böyük miqyasda izah etdiyi halda, kvant fizikası fundamental zərrəciklər dünyasını təsvir edir. Bu iki nəzəriyyəni birləşdirəcək “hər şeyin nəzəriyyəsi”ni yaratmaq üçün edilən bütün cəhdlər uğursuz olub. Əsas problemlərdən biri, kvant qravitasiyası üçün tam formalaşmış bir nəzəriyyənin mövcud olmamasıdır. Fiziklər yeni bir nəzəriyyə təklif ediblər. Onlara görə, kvant qravitasiyası kvant nisbi entropiyadan qaynaqlanır. Bu konsepsiya iki kvant vəziyyəti arasındakı fərqi ölçür.

     Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə görə kütləyə malik obyektlər fəza-zamanı əyərək qravitasiyanın yaranmasına səbəb olur. Obyektin kütləsi nə qədər böyükdürsə, fəza-zamanın əyriliyi bir o qədər güclüdür. Bu da obyektin qravitasiya təsirinin daha güclü olması ilə nəticələnir. Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsi kainatı geniş miqyasda təsvir etsə də, bütün fenomenləri izah edə bilmir. Məsələn, bu nəzəriyyə qravitasiyanın qalaktikaları bir yerdə saxlayan qaranlıq maddəni və kainatın genişlənməsini sürətləndirən qaranlıq enerjini nəzərə almır. Lakin qaranlıq maddə və qaranlıq enerji kainatdakı ümumi maddə və enerjinin 95%-ni təşkil edir. Tədqiqat müəllifləri fərqli bir yanaşma təklif ediblər. Onların nəzəriyyəsinə görə, qravitasiya kainatın entropiyasından yaranır.

     Bu model, ümumi nisbilik nəzəriyyəsində fəza-zamanın quruluşunu təsvir edən metrikaya əsaslanır. Fəza-zamanın məsafələri və hadisələr arasındakı intervalları müəyyən edən bu metrika, yeni nəzəriyyədə "operator" adlı riyazi anlayış kimi qəbul edilir. Operatorlar kvant fizikası sahəsində istifadə olunur və fiziki amillərin dəyişməsi nəticəsində kvant vəziyyətlərini çevirməyə imkan verirlər. Fiziklərin təklif etdikləri operator yeni entropik hərəkət yaradır və Eynşteynin nəzəriyyəsinin tənliklərini təkmilləşdirir. Aşağı enerji səviyyələrində və fəzanın əyriliyinin kiçik olduğu, yəni cazibə qüvvəsinin zəif olduğu sahələrdə bu tənliklər ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin tənliklərinə uyğun gəlir. Yeni nəzəriyyə kiçik müsbət kosmoloji sabitin mövcudluğunu proqnozlaşdırır.

     Bu, vacib bir nəticədir, çünki kosmoloji sabitin bu dəyəri kainatın qaranlıq enerjinin təsiri altında sürətlənmiş genişlənməsi ilə daha yaxşı uyğunlaşır. Bu baxımdan, yeni nəzəriyyə digər müasir modellərlə müqayisədə müşahidələrlə daha dəqiq uyğun gəlir. Yeni nəzəriyyə həmçinin G-sahəsinin mövcudluğunu proqnozlaşdırır. Bu sahə qaranlıq maddənin qravitasiya təsirini izah edə bilər. Fiziklərin fikrincə onların nəzəriyyəsi kvant qravitasiyasının entropiyadan qaynaqlandığını göstərir. G-sahəsi qaranlıq maddənin əsl mahiyyəti ola bilər. Bundan əlavə, yeni kosmoloji sabit, kainatın genişlənmə sürətinin müxtəlif ölçmə üsulları arasında olan uyğunsuzluğu həll edə bilər. Beləliklə, alimlər hesab edirlər ki, bu nəzəriyyə “hər şeyin nəzəriyyəsi”nin əsasını təşkil edə bilər. Nəhayət, ümumi nisbilik nəzəriyyəsi və kvant mexanikasını birləşdirmək mümkün ola bilər.

Mənbə: Space.com

Bənzər xəbərlər

Elm & Texnologiya

Parkinson xəstəliyini kök hüceyrələri vasitəsilə müalicə etməyə başlayıblar

ABŞ alimləri, xəstələrin öz proqramlaşdırılmış kök hüceyrələrindən istifadə etməklə zədələnmiş dopamin neyronlarını əvəz etməyə yönəlmiş klinik tədqiqat mərhələsinə start verdiklərini açıqlayıblar.

Elm & Texnologiya

Qara dəliklərin daxilində bizim düşündüyümüz anlayış olmaya bilər

Kvant mexanikasına görə qara dəliklərin sinqulyarlığı mövcud olmamalıdır. Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin tənliklərində edilən dəyişikliklər qara dəliyin daxili strukturunu daha yaxşı izah edə bilər.

Elm & Texnologiya

Ayda suyun əldə edilməsi düşünüldüyündən daha asan ola bilər

Alimlər hesab edirlər ki, gələcəkdə Aya uçacaq astronavtlar suyu gözləniləndən daha asan əldə edə biləcəklər. Bu kəşf, pilotlu missiyaların Yer təchizatından asılılığını azaltmağa kömək edə bilər.

Elm & Texnologiya

Süd Yolu qalaktikasının yaxınlığında superkütləli qara dəlik ola bilər

Astronomlar hesab edirlər ki, Böyük Magellan Buludunun mərkəzində nəhəng bir superkütləli qara dəlik gizlənir və ətrafındakı materiyanı udur.

Elm & Texnologiya

Alimlər kainatdakı ilk ulduzların kəşf edilməsinə çox yaxındırlar

Bir zamanlar kainatda heç bir ulduz yox idi. Böyük partlayışdan qısa müddət sonra, sonsuz miqdarda hidrogen və helium mövcud idi. Qazın inanılmaz sıxlığı nəticəsində ilk ulduzlar yaranmağa başladı.