James Webb öz ilk ekzoplanetini kəşf edib və onun fotosunu çəkib

     3 illik astronomik müşahidələrdən sonra James Webb (JWST) kosmik teleskopu ilk dəfə olaraq yeni bir planet kəşf edib. Antila bürcündə yerləşən bu ekzoplanet TWA 7b adlandırılıb və Günəş sistemindən kənarda vizual şəkildə müşahidə edilə bilən bütün bu tip planetlər arasında ən az kütləyə sahib olanıdır. TWA 7b, Antila bürcündə yerləşən gənc və az kütləli CE Antilae (TWA 7) adlı ulduzun ətrafındakı qalıq halqalarında aşkar edilib. CE Antilae Yerdən təxminən 111 işıq ili uzaqlıqdadır. Onun yaşı cəmi bir neçə milyon il olaraq qiymətləndirilir. Müqayisə üçün qeyd edək ki, Günəşin yaşı təxminən 4.6 milyard ildir və o, orta yaşlı ulduzlar kateqoriyasına daxildir. TWA 7b-nin ehtimal edilən kütləsi Yupiterin kütləsinin təxminən üçdə biri qədərdir, bu isə Yer kütləsindən yüz dəfə çox deməkdir.

     1999-cu ildə kəşf edilmiş CE Antilae astronomlar üçün böyük maraq doğurur, çünki bu ulduzun qütbü birbaşa Yerə yönəlib. Bu səbəbdən CE Antilae-ni əhatə edən qalıq halqası (protoplanet diski) Yerə paralel müstəvidə yerləşir və bu da astronomik müşahidələr üçün əla baxış bucağı yaradır. Bu xüsusiyyət alimlərə hələ kütlə toplayaraq ətrafdakı qalıqları özünə cəlb edən planet "rüşeyimləri" - protoplanetləri müşahidə etməyə imkan verib. CE Antilae-nin protoplanet diski 3 ayrı halqaya bölünüb. Bu halqalardan ən dar olanının müşahidəsi zamanı James Webb teleskopu, astronomların fikrincə, gənc ekzoplanet olması ehtimal edilən bir infraqırmızı şüa mənbəyi aşkarlayıb. Daha sonra aparılmış kompüter modelləşdirilməsi bu ehtimalı təsdiqləyib.

     JWST gənc və az kütləli planetlərin, məsələn TWA 7b-nin aşkar edilməsi üçün ideal alətdir. Bu planetlər infraqırmızı şüa yayır və məhz bu diapazon, 10 milyard dollar dəyərində olan bu kosmik teleskopun ən həssas olduğu sahədir. Belə planetlərin birbaşa görüntülənməsi onların ulduzlarının parlaq işığı səbəbindən çətinləşir. Lakin bu parıltını bloklayan koronoqraf sayəsində James Webb teleskopu ekzoplanetlərin zəif infraqırmızı radiasiyasını aşkar edə bilir. Bu isə gələcəkdə bu güclü teleskopun başqa oxşar və ya daha yüngül ekzoplanetləri də kəşf edə biləcəyinə ümid yaradır.