Kanadalı alimlər soyuq termonüvə sintezi yolunda inqilabı addım atıblar

     1989-cu ilin sensasiyası adi temperatur və təzyiq şəraitində termonüvə sintezinin əldə olunması xəbəri oldu. ABŞ-dan olan iki tədqiqatçı guya ağır suda katalizator iştirakı ilə elektrokimyəvi reaksiya prosesində müsbət enerji çıxışı əldə etmişdi. Bu təcrübəni heç kim təkrarlaya bilmədi və kəşf uğursuz sayıldı. Lakin Kanadadan olan alimlər soyuq termonüvə sahəsində irəliləyiş əldə etdiklərini bildirərək, bunun ümidverici olduğunu iddia edirlər. 1980-ci illərdə təcrübə aparmış alimlərin fikrincə, palladium hidrogenin (deyterium) izotoplarını udaraq onların kristal qəfəsdə konsentrasiyasını artıra bilirdi. Belə şərait temperatur və təzyiqin artırılmadan, hidrogen atomlarının birləşmə ehtimalını yüksəldir və helium sintezi reaksiyası nəticəsində istilik ayrılması və neytronların buraxılmasına səbəb ola bilərdi.

     Əslində isə belə bir hadisə baş verməmiş, təcrübələrin nəticələri ölçmələrdə səhlənkarlıq və yanlış metodologiya ilə izah edilmişdi. Britaniya Kolumbiyası Universitetinin (UBC) tədqiqatçıları qurğunu modifikasiya edərək bütün səylərini palladium hədəfində deyteriumun konsentrasiyasını artırmağa yönəldiblər. Onların sözlərinə görə, cəmi 1 V xarici gərginlik tətbiq etməklə palladiumun kristal qəfəsində deyterium konsentrasiyasını 15% artırmağa nail olublar. Əks halda bunun üçün 800 atmosfer təzyiq yaratmaq lazım gələrdi. Bu irəliləyiş soyuq termonüvə sintezi üçün materiallarla aparılan təcrübələri bahalı ixtisaslaşdırılmış qurğularda deyil, laboratoriya masasının üzərində keçirmək imkanı yaradır.

     “Ümid edirik ki, bu iş termonüvə sintezi elmini nəhəng milli laboratoriyalardan laboratoriya masasının üstünə gətirməyə kömək edəcək. Bizim yanaşmamız nüvə sintezini, materialşünaslığı və elektrokimyanı birləşdirərək elə bir platforma yaradır ki, burada həm yanacaq yükləmə üsullarını, həm də hədəf materiallarını sistemli şəkildə tənzimləmək mümkündür. Bunu başlanğıc nöqtəsi kimi görürük və icmanı açıq və dəqiq tədqiqat ruhunda təkrarlamağa, təkmilləşdirməyə və inkişaf etdirməyə dəvət edirik” - deyə alimlər izah edirlər. Əlavə edək ki, Kanada alimləri soyuq termonüvə sintezini mənimsəyən və bunun əsasında biznes qurmağa hazır olan Avropa alimlərindən geri qalıblar.