Kosmik uçuşlar insanların gözlərində bərpası çətin dəyişikliklərə səbəb olurlar

     ABŞ astronavtları Yerə qayıtdıqdan sonra getdikcə daha çox görmə pozğunluqları ilə üzləşirlər. NASA-nın araşdırmaları bu vəziyyəti çəkisizlik şəraitində orqanizmdə baş verən təzyiq dəyişiklikləri ilə əlaqələndirir. Kosmosdakı mikroqravitasiya yalnız əzələ kütləsinin itirilməsinə və sümüklərdə dəyişikliklərə səbəb olmur. ABŞ astronavtlarının getdikcə daha çoxu bildirir ki, orbitdən qayıtdıqdan sonra onların görməsi əvvəlki vəziyyətinə qayıtmır. Görmə problemləri artıq uzunmüddətli kosmik missiyaların adi müşayiətçilərinə çevrilib. NASA-nın məlumatına görə, astronavtların təxminən 70%-i Beynəlxalq Kosmik Stansiyada (BKS) olduqdan sonra görmə pozğunluqları ilə qarşılaşır.

     Bu dəyişikliklər illərlə davam edə bilər və hər zaman müalicə və ya korreksiya ilə aradan qaldırılmır. Bu vəziyyətə SANS adı verilib - kosmik uçuşla əlaqəli neyrookulyar sindrom. Məsələn, müvəqqəti hal olan kosmosda baş gicəllənməsindən fərqli olaraq, görmə ilə bağlı dəyişikliklər çox zaman qalıcı olur. Bunun əsas səbəbi çəkisizlik şəraitində bədənin mayelərinin yenidən paylanmasıdır: Yer üzündə cazibə qüvvəsi mayeləri aşağı çəkir, kosmosda isə onlar bədənin yuxarı hissəsində toplanaraq kəllədaxili təzyiqi artırır. Bu təzyiq göz almasının arxa divarının yastılanmasına və görmə sinirində şişə səbəb ola bilər.

     Bəzi astronavtlarda bu, görüntünün bulanıqlaşması şəklində, xüsusilə uzağa baxarkən özünü göstərir. Belə simptomlar yalnız ekipajın sağlamlığına deyil, həm də Mars kimi uzunmüddətli missiyaların uğuruna ciddi təhlükə yarada bilər. NASA-nın həkim Michael Roberts rəhbərliyindəki komandası bu problemin qarşısını almaq üçün müxtəlif üsullar üzərində işləyir. Bu məqsədlə xüsusi linzalar, dərman preparatları və fiziki məşqlər tətbiq olunur. Eyni zamanda VIIP adlı cihazın testləri aparılır - bu cihaz gözlər üçün normal təzyiqi bərpa etməlidir. Araşdırmalar yerüstü tibb üçün də dəyərli məlumatlar verir. Əldə olunan biliklər qlaukoma və kəllədaxili təzyiqlə əlaqəli digər oftalmoloji xəstəliklərin müalicəsində faydalı ola bilər.