Növbəti buz dövrünün nə zaman baş tutacağı proqnozlaşdırılıb

     Təxminən 2.5 milyon il əvvəl Yer kürəsində buz dövrləri və isti dövrlər arasında dəyişikliklər başlayıb. Sonuncu buz dövrü 11 700 il əvvəl başa çatıb. Beynəlxalq alimlər qrupu Yer orbitindəki dəyişikliklərin iqlimə təsirini araşdırıb və belə nəticəyə gəlib ki, növbəti buz dövrü təxminən 10 000 ildən sonra baş verə bilər. Lakin insan fəaliyyəti nəticəsində atmosferə buraxılan karbon qazı artıq təbiətin iqlim dövrlərini pozub. Bu səbəbdən, alimlərin proqnozlaşdırdıqları buz dövrünün baş verməsi olduqca qeyri-mümkün görünür. Alimlər Yer kürəsinin son 1 milyon il ərzində iqlim dövrlərini təhlil ediblər.

     Bunun üçün onlar şimal yarımkürəsində buzlaqların ölçülərinin dəyişməsini və okean dərinliklərində temperatur dəyişikliklərini izləyiblər. Daha sonra bu dəyişikliklər Yer orbitinin parametrlərinin dövri dəyişmələri ilə müqayisə edilib - orbitin forması və oxunun meyilliliyi nəzərə alınıb. Araşdırmalar göstərib ki, Yer kürəsinin iqlimi buz dövrlərindən hazırkı kimi isti dövrlərə keçərkən müəyyən bir dövrilik izləyir. Yer orbitindəki müəyyən dəyişikliklər buz dövrlərinin sona çatmasına səbəb olur. Digər orbital dəyişikliklər isə yeni buz dövrlərinin başlamasına gətirib çıxarır. Yer kürəsinin Günəş ətrafında orbitinin buz və isti dövrlər arasındakı keçidlərə təsiri ilə bağlı fərziyyələr artıq 1 əsrdən çoxdur mövcuddur, lakin bu nəzəriyyələr yalnız 1970-ci illərdə real məlumatlarla təsdiqlənib.

     O vaxtdan bəri alimlər buz dövrlərinin başlanğıcı və sonlanmasında hansı orbital parametrin əsas rol oynadığını müəyyən etməyə çalışıblar. Lakin bu araşdırma qədim iqlim dəyişikliklərinin dəqiq tarixləndirilməsinin çətinliyi ilə mürəkkəbləşib. Alimlər bu problemi həll etmək üçün iqlim dəyişikliklərinin zamanla necə formalaşdığını analiz ediblər. Bu yanaşma, fərqli orbital parametrlərin bir-biri ilə necə qarşılıqlı əlaqədə olduğunu və müşahidə edilən iqlim dəyişikliklərini necə yaratdığını müəyyən etməyə imkan verib. Araşdırma göstərib ki, son 900 000 il ərzində hər bir buz dövrü müəyyən qanunauyğunluqla baş verib. Bu təbii dövr (insan fəaliyyətindən qaynaqlanan emissiyalar nəzərə alınmadan) belə bir ssenari təklif edir:

- Hazırda biz stabil buzlararası dövrün və ya holosenin ortasındayıq.

- Növbəti buz dövrü təxminən 10 000 ildən sonra başlamalıdır.

     Lakin alimlər vurğulayırlar ki, insan fəaliyyəti nəticəsində atmosferə buraxılan karbon qazı iqlimin təbii gedişatını artıq dəyişib. Buna görə də 10 000 ildən sonra yeni buz dövrünün başlaması ehtimalı çox aşağıdır. Tədqiqatçılar Yer kürəsinin növbəti 10 000-20 000 il ərzində iqlim modelini yaratmağı planlaşdırırlar. Bunun üçün keçmiş iqlim dəyişiklikləri barədə məlumatlardan istifadə ediləcək. Bu yanaşma insan fəaliyyətinin yaratdığı iqlim dəyişikliyinin uzunmüddətli təsirini qiymətləndirməyə kömək edəcək.

Mənbə: Eurekalert

Bənzər xəbərlər

Elm & Texnologiya

Kainatın ən güclü kosmik şüaları Yer kürəsinə yaxın sahədə yaranırlar

Yeni bir nəzəriyyəyə görə, Yerə çırpılan ən güclü kosmik şüalar kainatın çox uzaq hissələrindən deyil, bizim qalaktikamızdan gələ bilər. Astrofiziklərin fikrincə, ən yüksək enerjili kosmik şüalar, ekzotik formalı ağır qaranlıq maddə hissəciklərinin məhv olması nəticəsində yaranır.

Elm & Texnologiya

Qeyri-adi "isti Neptun" kəşf edilib

İsti Neptun tipli planetlər o qədər nadirdir ki, astronomlar onların bu qədər ekstremal şəraitdə necə sağ qala bildiklərini tam başa düşə bilmirlər. Astronomlar NASA-nın James Webb kosmik teleskopundan istifadə edərək yeni kəşf edilən LTT 9779 b planetini detallı şəkildə tədqiq ediblər.

Elm & Texnologiya

103 günlük körpədə koronavirus aşkar edilib

Son aylarda COVID-19 ilə bağlı xəbərlər yenidən daha narahatedici olmağa başlayıb, çünki xəstəliyin yeni növləri ortaya çıxır. Belə ki, yeni doğulmuş bir körpə alimlərin diqqət mərkəzinə çevrilib, çünki o, yeni bir koronavirus növünün daşıyıcısı olub.

Elm & Texnologiya

NASA-nın yeni kosmik teleskopu Böyük partlayışın sirrini açmağa yardımçı olacaq

28 fevral tarixində NASA-nın unikal infraqırmızı kosmik teleskopu - SPHEREx-in kosmosa göndərilməsi planlaşdırılıb. Bu teleskop 2 il ərzində bütün görünən kosmosu skan edəcək və ilk dəfə olaraq kainatın 102 fərqli rəngdə unikal xəritəsini yaradacaq.

Elm & Texnologiya

Yuxusuzluq orqanizmdə iltihab reaksiyasını dərhal işə salır

Aparılmış təcrübə göstərib ki, yuxu pozğunluğu səbəbilə orqanizmdə iltihab reaksiyası dərhal başlayır və bu, hətta gənc və sağlam insanlarda da baş verir.