Qədim qalaktikadan gəlmiş radiosiqnal aşkar edilib
Elm & Texnologiya
27.01.2025
Emil
Günümüzdə kosmosun dərinliklərindən gələn və bir neçə millisaniyə ərzində davam edən sürətli radiosiqnalların mənbələri barəsində ümumi qəbul edilmiş bir nəzəriyyə yoxdur. Bu hal onlara bu mövzuda müxtəlif cəlbedici versiyaları bəxş edir. Onların arasında texnoloji mövzuda yüksək inkişaf səviyyəsinə sahib yadplanetli sivilizasiyalar da var. Edilmiş yeni kəşf radiosiqnalların mənbələrinin araşdırılması sahəsinə daha çox gizliliyi əlavə edib. Belə ki, 2024-cü ilin fevral ayında aşkar edilmiş FRB 20240209A adlı radiosiqnal heç gözlənilməz yerdən gəlib. Məsələ burasındadır ki, sözügedən radiosiqnal elə yerdən gəlib ki, həmin yerdə radiosiqnalın formalaşması üçün heç bir şərait yoxdur.
Radiosiqnalların mənşəyi barəsində olan ən geniş yayılmış fərziyyələrdən birinə əsasən sürətli radiosiqnallar maqnetarların elektromaqnit sahələri xətlərinin dəyişimi zamanı formalaşır. Maqnetar supernova partlayışından sonra ulduzun qalığıdır. Ulduzun öz qabığını atmasından sonra onun bir tək nüvəsi qalır. Nüvə öz növbəsində sıxılma prosesi nəticəsində neytron ulduzuna çevrilir. Müəyyən şərtlər altında neytron ulduzu güclü elektromaqnit sahəyə sahib ola bilər. Supernova partlayışından sonrakı qalıqların növbəti inkişaf mərhələlərində məhz maqnit sahəsi radio impulsların formalaşmasına səbəb olur.
Zaman keçdikcə neytron ulduzu öz oxu ətrafında fırlanmanı ləngidir. Fırlanma nəticəsində əldə edilən enerji isə öz növbəsində radiosiqnalların ifraz edilməsinə sərf edilir. Neytron ulduzu öz fırlanmasını ləngidən zaman maqnit sahəsini itirməyə başlayır. Bir qayda olaraq bu halda radiosiqnalların ifrazı prosesi də dayanır. Bütün bunları nəzərə alaraq belə qənaətə gəlmək olar ki, sürətli radiosiqnalların mənbələri qalaktikaların aktiv zonalarında yerləşirlər. Belə ki, həmin zonalarda ulduzların formalaşması və məhv olmaları hadisələri tez-tez baş verir. Lakin keçən ilin fevral ayında aşkar edilmiş FRB 20240209A adlı radiosiqnal halında hər şey heç bu qədər sadə deyil. Məlumatda qeyd edilib ki, sözügedən radiosiqnal 21 dəfə təkrarlanıb.
Onların 6-da radiosiqnalı zəif radioteleskop vasitəsilə təyin etmək mümkün olub. Bu isə öz növbəsində radiosiqnalın dəqiq istiqamətini öyrənməyə imkan verib. Məlum olub ki, FRB 20240209A adlı radiosiqnal 11 milyard il yaşı olan qalaktikadan gəlib. Söhbət, yeni ulduzların formalaşması izlərinə sahib olmayan qədim qalaktikadan gedir. Bundan əlavə olaraq təyin olunub ki, radiosiqnal qalaktikanın sərhədlərindən gəlib. Məsələ burasındadır ki, qalaktikaların sərhədlərində yeni ulduzların formalaşması prosesi daha zəif olur. Belə kosmik sahələrdə cavan maqnetarların aşkar edilməsi ehtimalı çox aşağıdır. Maqnetarlar olduqca böyük ulduzların məhv olmaları nəticəsində formalaşırlar. Böyük ulduzlar isə kainat miqyasında elə də uzunmüddətli fəaliyyətdə olmurlar. Buna görə də radiosiqnalların bizlərə hələ məlum olmayan digər formalaşma üsulları və ya şərtləri ola bilər.
Paylaş
Bənzər xəbərlər
Elm & Texnologiya
Su erkən kainatın ilkin mərhələlərində artıq mövcud olub
Alimlərin aparmış olduqları araşdırmaya əsasən su Böyük partlayışdan artıq 100-200 milyon il sonra kainatda böyük miqdarda mövcud olub. Bununla yanaşı su erkən kainatda o qədər böyük miqdarda olub ki, bu, ilk bioloji həyat növünün kainatın ilk təkamül mərhələlərində artıq formalaşması ehtimalını nəzərdən keçirməyə imkan verir.
Elm & Texnologiya
İnsanlar öz smartfonlarını gün ərzində 200 dəfədən çox yoxlayırlar
Counterpoint Research şirkətinin aparmış olduğu tədqiqata əsasən 2024-cü ildə insanlar gün ərzində ortalama olaraq 205 dəfə smartfonlarını yoxlayıblar.
Elm & Texnologiya
2024-cü ilin əsas ifadəsi açıqlanıb
Oksford lüğəti 2024-cü ilin əsas ifadəsini təyin edib. Maraqlısı ondadır ki, 2024-cü ilin təyin edilmiş əsas ifadəsi ilk dəfə ABŞ yazıçısı və filosofu Henry David Thoreau-nun 1854-cü ildə dərc edilmiş “Walden; or, Life in the Woods” adlı kitabında istifadə edilmişdi.
Elm & Texnologiya
İnsan beyninin düşüncə sürəti təyin edilib
Kaliforniya Texnologiya İnstitutunun tədqiqatçıları insan düşüncələrinin sürətini təyin etməyi bacarıblar. Aparılmış yeni tədqiqat beynin məlumatı emal etməsi sürəti ilə insan bədəninin müxtəlif sensorlardan təşkil edilmiş sisteminin məlumatları yığma sürəti arasındakı əhəmiyyətli dərəcədə uyğunsuzluğu ortaya çıxarıb.
Elm & Texnologiya
Alimlər yeni bir metodla xərçəng hüceyrələrini normal bir hüceyrəyə çevirə biliblər!
Bir qrup alim kolon xərçəngi hüceyrələri üzərində araşdırma apararaq, bu hüceyrələrin sağlam vəziyyətə qayıtmasını təmin edən yeni bir üsul kəşf edib. Yeni texnika, xərçəngin müalicəsində inqilabi rol oynaya bilər.
Ən çox oxunanlar
Splus.az - Azərbaycanın Əmlak Bazarında Yeni Bir Nəfəs!
