
Riyazi model Yer kürəsində həyatın spontan yaranması ehtimalını azaldır
Elm & Texnologiya
02.09.2025
Emil
Elm hələlik erkən Yer üzərində cansız materiyadan həyatın necə yarandığı sualına inandırıcı şəkildə cavab verə bilmir. Alqoritmik informasiya nəzəriyyəsini mürəkkəbliyi qiymətləndirmək üçün tətbiq edən ingilis riyaziyyatçısı Robert Endres sadə kimyəvi komponentlərdən ən erkən canlı hüceyrənin öz-özünə yığılması üçün nə qədər vaxt lazım olacağını təhlil edib. O, belə nəticəyə gəlib ki, təbii şəraitdə həyatın spontan yaranması son dərəcə qeyri-mümkündür. Yeni tədqiqat realist prebioloji şəraitdə strukturlu bioloji informasiyanın yaradılmasının nəhəng mürəkkəbliyini vurğulayır. Bu prosesi, həyatın mənşəyi haqqında məqaləni səhifədə hərfləri təsadüfi şəkildə yerləşdirərək yazmağa cəhd etməklə müqayisə etmək olar.

Tələb olunan mürəkkəblik artdıqca uğur şansı daha da azalır. London İmperial Kollecindən Robert Endres alqoritmik informasiya nəzəriyyəsini tətbiq edərək başa düşməyə çalışır ki, kimyəvi inşa bloklarından ilk canlı hüceyrənin, yaxud protosel adlanan ilkin hüceyrənin spontan formalaşması üçün nə lazım olardı. Onun seçdiyi metod göstərir ki, təbii şəraitdə belə bir hadisənin baş verməsi çox az ehtimallıdır. Endres-in əldə etdiyi nəticələr göstərir ki, təsadüf və təbii kimyəvi reaksiyaların birləşməsi erkən Yer dövründə həyatın məhdud zaman ərzində yaranmasını izah etmək üçün kifayət etmir.

Çünki sistemlər adətən nizamdan çox nizamsızlığa meyl edir və bu da həyat üçün zəruri olan yüksək təşkilatlanmış strukturların formalaşmasının qarşısında ciddi maneələr yaradır. Bu, həyatın yaranmasının mümkünsüz olduğunu demir, lakin müasir elmin bu suala cavab vermək üçün kifayət qədər biliyə sahib olmadığını göstərir. Tədqiqat, cansız materiyadan həyatın yaranmasının fiziki prinsiplərinin formalaşdırılmasının bioloji fizikanın ən mühüm vəzifələrindən biri olaraq qalmasını vurğulayır. Məqalənin müəllifinin fikrincə, ağlabatan alternativ kimi panspermiya fərziyyəsi irəli sürülə bilər. Bu fərziyyəyə görə, həyat Yer üzünə yüksək inkişaf etmiş yadplanetli sivilizasiyalar tərəfindən qəsdən gətirilmiş ola bilər. Eyni zamanda, Endres qeyd edir ki, bu fikir daha sadə izahları üstün tutmağı tələb edən Okkam ülgücü prinsipinə ziddir.
Paylaş