Yer kürəsindən 18 işıq ili uzaqlığında həyat üçün yararlı ola biləcək ekzoplanet kəşf olunub

     Kaliforniya Universitetinin Irvine kampusundan olan alimlər GJ 251c adlı ekzoplanetin kəşf edildiyini açıqlayıblar - bu, Günəş sistemindən cəmi 18 işıq ili uzaqlıqda yerləşən bir Super Yerdir. Bu planet, potensial olaraq həyat üçün yararlı ola biləcək bizə ən yaxın planetlərdən biridir. Artıq minlərlə kəşf edilmiş ekzoplanet arasında bu cür tapıntı son dərəcə nadirdir və onun elmi dəyərini qiymətləndirmək çətindir. Bu kəşf ekzoplanet GJ 251c-nin ətrafında dövr etdiyi ulduzun hərəkəti ilə bağlı 20 illik məlumatların təhlili sayəsində mümkün olub. Belə aşkarlama metodu ulduzun radial sürətinin ölçülməsinə əsaslanır - bu sürət, ulduzla qravitasiya əlaqəsində olan ekzoplanetin təsiri nəticəsində dəyişir. Sürətin bu cür titrəyişlərini ölçməklə ekzoplanetin kütləsini və onun orbital dövrünü hesablamaq mümkündür. Planetin özü ulduzun diski qarşısından keçmir, buna görə də onun daha ətraflı öyrənilməsi üçün yeni alətlər və əlavə elmi səylər tələb olunur.

     Alimlər GJ 251 ulduzu ilə maraqlanıblar, çünki onun ətrafında əvvəllər artıq bir qayalı ekzoplanet - GJ 251b aşkarlanmışdı. GJ 251b-nin orbital dövrü cəmi 14.2 gündür. O öz ulduzuna çox yaxındır. Hətta GJ 251 sönük və nisbətən soyuq qırmızı cırtdan olsa belə, GJ 251b-nin səth temperaturu o qədər yüksəkdir ki, orada maye suyun mövcudluğu mümkün deyil. Yeni kəşf edilmiş GJ 251c planetinin vəziyyəti isə fərqlidir. O, ulduzunun ətrafında bir dövrəsini 53.6 günə tamamlayır və bu, onu potensial olaraq yaşamağa yararlı edir. Planet yaşayış zonasındadır və əgər orada uyğun atmosfer mövcud olarsa, maye suyun olması mümkündür - bu da Yer üzündə tanıdığımız həyat formalarının yaranma ehtimalını göstərir. Hesablamalara görə GJ 251c-nin kütləsinin aşağı həddi Yer kütləsinin 3.84 misli qədərdir. Bu səbəbdən ekzoplanet GJ 251c Super Yerlər adlanan sinfə daxildir - o, Yer planetindən böyük, lakin Neptundan kiçikdir.

Planetin öz ulduzunun işığına təsir göstərə biləcəyi üsullardan biri olan radial sürətin necə ölçüldüyünü göstərən animasiya:

     Astronomların sözlərinə görə, GJ 251c-nin xüsusi elmi dəyəri ondadır ki, onun ulduzu bizə çox yaxındır - cəmi 18 işıq ili məsafədə. Kosmik baxımdan bu, demək olar ki, qonşuluqda yerləşmək deməkdir. Görünür, bu kəşf haqqında daha çox məlumat əldə etmək yalnız 2020-ci illərin sonuna və ya 2030-cu illərin ortalarına doğru yeni nəsil kosmik teleskoplar istifadəyə verildikdən sonra mümkün olacaq. Planet öz ulduzunun diski qarşısından keçmədiyi üçün onu öyrənmək məqsədilə James Webb teleskopundan istifadə etmək, yəqin ki, mümkün olmayacaq. Lakin onun nisbətən yaxın məsafədə yerləşməsi alimlərin işini asanlaşdırır - 18 işıq ili elə bir məsafədir ki, GJ 251c-ni birbaşa müşahidə üsulu ilə tədqiq etmək mümkün olsun. Bu planet, Günəş sistemindən kənarda yaşamağa yararlı dünya axtarışında ən perspektivli namizədlərdən biridir, bəlkə də indiyə qədər tapılmışların arasında ən ümidverici olanıdır.