İngiltərənin Sheffield Universiteti ilə ABŞ-ın Hawaii Universitetindəki tədqiqatçılar, birgə çalışaraq nüvə reaktorlardan yayılan antineytrinoları ölçə bilən antimaddə detektoru dizaynı hazırlayıblat. Bu detektorla yüzlərlə kilometr məsafədən reaktorun enerji istehsalı üçün yoxsa silah istehsalı üçün istifadə olunduğunu müəyyən etmək mümkündür. Bu günlərdə karbon-neytral gələcək üçün nüvə reaktorlarının müzakirə olunduğu bir vaxtda, reaktorların nüvə silahları istehsalını gizlətmək məqsədilə istifadə olunması narahatlıqlara səbəb olur.

     Həm nüvə silahı, həm də nüvə yanacağı urandan istifadə edir, lakin onların arasındakı fərq yanacağın tərkibindəki parçalanmış materialın zənginləşmə sürətidir. Nüvə yanacağı 5%-dən az zənginləşdiyi halda, nüvə bombasındakı zənginləşdirmə nisbəti 90%-i keçir. Tədqiqatçılar, antineytrinoların sayını ölçməklə nüvə reaktorunun mövcudluğunu, onun detektordan uzaqlığını və işləmə dövrünü müəyyən edə bilərlər. Maddədəki neytrinolar kimi, antineytrinolar da atomdakı yüklü olmayan hissəciklərdir və demək olar ki, sıfır kütləyə malikdirlər, lakin antimaddədə mövcuddurlar. Antineytrinolar əsasən nüvə reaksiyaları zamanı yaranırlar. Sheffield Universitetinin tədqiqatçısı Steve Wilson, tipik bir 3 GW-lıq stansiyada təxminən 10^20 (10 üstü 20) antineytrino istehsal olunduğunu qeyd edir. Bu hissəciklər nadir hallarda qarşılıqlı təsirə girdikləri üçün prinsipcə sonsuz məsafəyə gedə bilərlər. Tədqiqatçılar, antineytrinoları izləyərək yanacağın dəqiq izotopunu və reaktorun əməliyyat dövrünü təyin edə bilərlər.

     Tədqiqatçılar, antineytrinoları tutmaq üçün Chernekov radiasiyası adlanan fenomeni istifadə ediblər. Wilson, bunu belə izah edir: “Elektron kimi yüklü bir hissəcik su kimi bir mühitdə işıq sürətindən daha sürətli hərəkət edəndə, işıq yavaşlayır, lakin antineytrino yavaşlamır. Antineytrino elektronun antihissəciyi olan pozitronun işıq sürətindən qısa müddət daha sürətli hərəkət etməsinə səbəb olur. Bu, səs partlamasına bənzər, müşahidə edilə bilən mavi işıq konusu yaradır. Bu təsiri müşahidə etmək, bir neytrinonun qarşılıqlı təsirə girməsi ehtimalını göstərir". Tədqiqatçılar bu məqsədlə diametri və hündürlüyü 22 metr olan, içində bir neçə min ton su və üzvi maye sintilatoru olan antineytrino detektoru dizaynı hazırlayıblar. Wilson qeyd edir ki, bu cür detektorlarda işığı tutmaq üçün istifadə olunan komponentlər 1000 ilə 2000 V arasında olmalıdır və bunlardan 4000-dən çox istehsal edilməlidir. Komanda həmçinin, İngiltərənin şimalında da bir detektor inşa etməyi təklif edir ki, bu da İngiltərədəki bütün reaktorlardan və hətta Fransadakılardan antineytrinoları aşkar edə bilsin.

     Lakin kosmik şüaların müşahidələrə təsir göstərə biləcəyi də qeyd olunur. Kosmik şüalar Yer kürəsinin üst atmosferi ilə qarşılıqlı təsirə girdikdə myuon adlı hissəciklər yaranır. Bu myonlar detektora çatdıqda, içindən keçərək Chernekov radiasiyasından böyük bir işıq izi buraxırlar. Bundan əlavə, myonlar detektordakı molekulları parçalaya və qeyri-sabit, radioaktiv şəkildə çürüyən parçalar yarada bilərlər. Bu çürümə, bir antineytrinonun yaratdığı çürüməyə çox bənzədiyi üçün müşahidələrə təsir edə bilər. Wilson qeyd edir ki, bu ölçüdə bir detektorun dəyəri 100 milyon dolları keçə bilər. Lakin hələlik tədqiqatçı belə bir detektorun necə istifadə oluna biləcəyinə dair müzakirələrin aparılmasını dəyərli hesab edir.