Avropa Birliyi şifrələnmiş mesajların sındırılması üçün qanunvericilik hazırlayır

Təhlükəsizlik

23.04.2025

Emil

Avropa hakimiyyət orqanları istehlakçı cihazlarında və xidmətlərdə şifrələnmiş məlumatlara çıxış imkanı verəcək qanunvericilik bazası hazırlayır. Lakin bu təşəbbüsü həyata keçirmək üçün onlar vətəndaşların məxfilik hüququnu müdafiə edən çoxsaylı insan haqları təşkilatları ilə qarşıdurmaya girməli olacaqlar. Artıq bir neçə aydır ki, İsveç və Danimarkada ağır cinayətlər törətmiş gənclərdən ibarət dəstələr xaos yaradır. Lakin Danimarkanın ədliyyə naziri Peter Hummelgaard-ın fikrincə, bu xaosun mənbəyi yalnız cinayətkar qruplar deyil, həm də smartfonlardır.

Nazir deyir ki, şifrələmə funksiyaları olan rəqəmsal texnologiyalar cinayətkarlara geniş auditoriyaya çıxışı və real vaxtda koordinasiyanı əhəmiyyətli dərəcədə asanlaşdırıb. Avropa hüquq-mühafizə orqanları getdikcə daha çox end-to-end şifrələmə texnologiyasına - məxfi və təhlükəsiz ünsiyyətin əsasına - düşmən kimi yanaşmağa başlayıblar. “Şifrələnmiş mesajlara qanuni çıxış olmadan hüquq-mühafizə orqanları cinayətkarlıqla kor-koranə mübarizə aparırlar” - deyə Avropolun nümayəndəsi Jan Op Gen Oorth bildirib. Bir neçə ölkə artıq məlumatların şifrələnməsi texnologiyalarına qarşı mübarizəyə yönəlmiş milli qanun layihələri hazırlayıb.

Fransada bu, narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizə üzrə qanun layihəsidir. Şimali Avropada hakimiyyət orqanları texnologiya şirkətlərinə təzyiq göstərir. İspaniya hakimiyyəti isə açıq şəkildə şifrələməni qadağan etmək niyyətində olduqlarını bildirir. Böyük Britaniya hökuməti isə məhkəmədə Apple ilə istifadəçi məlumatlarının bulud yaddaşlarında yerləşdirilən hissəsinə çıxış hüququ uğrunda mübarizə aparır. Avropa Birliyində isə uşaqlara qarşı zorakılığı əks etdirən materiallarla bağlı regional qanun layihəsi müzakirə olunur - bu qanun layihəsinə əsasən, cihazlardakı məzmun şifrələmə sistemlərinə göndərilməzdən əvvəl lokal şəkildə yoxlanılmalıdır.

Lakin Avropa Birliyi hakimiyyət orqanları bununla kifayətlənmək niyyətində deyil. Ayın əvvəlində Avropa Komissiyası yeni daxili təhlükəsizlik strategiyasını qəbul edib. Bu sənəddə hüquq-mühafizə orqanları üçün “qanuni və effektiv” məlumat əldə etmə mexanizminin yaradılması, həmçinin şifrələnmiş məlumatlara çıxış üçün texnoloji həllərin axtarılması planları yer alıb. Komissiya məlumatların saxlanması ilə bağlı yeni qanun üzərində işə başlamaq niyyətini bəyan edib - bu qanun WhatsApp kimi mesajlaşma xidmətlərinin hansı növ məlumatları, hansı müddət ərzində saxlamalı olduğunu müəyyən edəcək.

Avropa Birliyinin Ədalət Məhkəməsi əvvəlki məlumatların saxlanması qanununu 2014-cü ildə ləğv etmişdi, çünki sənəd vətəndaşların şəxsi həyata toxunmamaq hüququnu pozurdu. Şifrələmə məsələsini gündəmə gətirən Avropa hakimiyyət orqanları indi məxfiliyi müdafiə edən siyasi fəallar koalisiyası, kibertəhlükəsizlik üzrə mütəxəssislər, kəşfiyyat xidmətləri və vətəndaş məxfiliyini hüquq-mühafizə orqanlarının ehtiyaclarından üstün tutan hökumətlərlə genişmiqyaslı qarşıdurmaya doğru irəliləyir. Şifrələmə ilə təmin olunmuş ani mesajlaşma xidmətləri üçün sahə standartı sayılan Signal messencerinin rəhbərliyi artıq Avropa rəsmilərinin təşəbbüsünə qəti etirazını bildirib.

Signal-ın prezidenti Meredith Whittaker dəfələrlə xəbərdarlıq edib ki, əgər hər hansı bir ölkə messencerin təhlükəsizliyinin zəiflədilməsini tələb edərsə, Signal həmin ölkəni tərk etməyi bu tələbləri yerinə yetirməkdən üstün tutacaq. Whittaker bu mövqeyini belə izah edib: “Bu, fundamental riyazi reallıqdır - ya şifrələmə hamı üçün işləyir, ya da hamı üçün pozulmuş olur”. Danimarka ədliyyə naziri isə belə bir ssenarinin mümkünlüyünü etiraf edir və bunu problem olaraq görmür. “Artıq düşünməyə başlamışam ki, biz doğrudanmı bu texnologiyalar və platformalar olmadan yaşaya bilmərik?” - deyə cənab Hummelgaard bildirib.

Standart hüquqi mexanizmlərin olmaması şəraitində hüquq-mühafizə orqanları əlində olan vasitələrlə fəaliyyət göstərirlər. Onlar cinayətkarlar tərəfindən yaradılmış şifrələnmiş mesajlaşma sistemlərini uğurla ləğv edir və metadataları ələ keçirə bilirlər. Hüquq-mühafizə orqanlarının səlahiyyətlərinin genişləndirilməsini dəstəkləyənlər bildirirlər ki, messencerlərin rəhbərliyi müəyyən üsullarla cinayətkarların şifrələnmiş mesajlarına çıxış verə bilər, lakin qanunlara tabe olan vətəndaşların yazışmalarının təhlükəsizliyini zəiflətmədən. Lakin texniki ekspertlər xəbərdarlıq edirlər ki, bu yanaşma iki uclu qılıncdır: Əgər bir backdoor varsa, o zaman gec-tez hüquq-mühafizə orqanları ilə yanaşı hakerlər, cinayətkar qruplar və casuslar da ona yol tapacaqlar.

Mənbə: Politico

Paylaş

Bənzər xəbərlər