Google-un texnologiyaları ənənəvi saytlara zərər verir

     ABŞ Ədliyyə Nazirliyinin Google-un internet reklam bazarındakı dominantlığı ilə bağlı qaldırdığı antimonopoliya işi üzrə məhkəmə dinləməsində WikiHow layihəsinin baş direktoru çıxış edib. O bildirib ki, Google-un yeni texnologiyaları onun biznesini məhv edir, lakin axtarış nəhənginə qarşı sərt tədbirlər görülməməsinə çağırıb, çünki bu, vəziyyəti daha da ağırlaşdıra bilər. WikiHow layihəsinin rəhbəri Elizabeth Douglas ənənəvi veb-sənayedə baş verənləri “Süni intellekt apokalipsisi” kimi xarakterizə edib. WikiHow saytı demək olar ki, həyatın bütün halları üçün praktik məsləhətlər təqdim edir və internetdə məlumat axtarışında radikal paradiqma dəyişikliyindən zərər görüb. Yeni süni intellekt alətləri, o cümlədən çat-botlar və Google-un axtarış nəticələrində təqdim etdiyi süni intellekt icmalı xidməti səbəbindən istifadəçilər saytlara əvvəlkindən daha az daxil olurlar.

     Nəticə etibarilə, onlar bu saytlardakı reklamlara da daha az klikləyir və bu da gəlirlərin azalmasına gətirib çıxarır. Google-un bu prosesdəki roluna və gəlirlərin azalmasına baxmayaraq, Elizabeth Douglas hələ də Google-un reklam alətlərini öz biznesinin dayağı hesab edir. Bundan başqa, WikiHow platforması Google ilə kontentin lisenziyalaşdırılması barədə saziş imzalayıb və bu sazişdən əldə olunan gəlir saytın ümumi gəlirinin 10-15%-ni təşkil edir. Axtarış nəhəngi isə öz süni intellekt modellərini həmin materiallar əsasında təlimləndirir. ABŞ hakimiyyəti rəqabət mühitini sağlamlaşdırmaq üçün Google-un məcburi qaydada AdX reklam birjasını və bəlkə də Google Ad Manager-in nəşriyyat idarəetmə panelini satmasını təklif edir. Bu həftə keçirilmiş dinləmələrdə Google tərəfi məhkəməyə sübut etməyə çalışıb ki, bu addım yeni problemlər yaradacaq və müştərilərin işini daha da çətinləşdirəcək.

     Məhkəmədə ifadə verən Elizabeth Douglas kiçik nəşriyyatçılar üçün tarif nümunələrini göstərib və “təzyiq qazanı effekti” adlandırdığı vəziyyəti izah edib - yəni ənənəvi saytlar vebdə və veb-axtarışdakı paradiqma dəyişikliyi səbəbindən təzyiq altında qalır. Bu “təzyiq qazanı effekti” nəticəsində “Google Zero” adlanan bir mərhələnin yaxınlaşacağı ehtimal edilir. Bu halda axtarış trafiki kənar saytlar üçün sıfıra enəcək. Trafik artıq kəskin azalır, çünki bir çox istifadəçi lazım olan məlumatı birbaşa Google-un axtarış nəticələri səhifəsində əldə edir və ilkin mənbələrə keçməyə ehtiyac duymur. İstifadəçilər üçün bu, əlbəttə, rahatdır, lakin Google-un öz süni intellekt modellərini təlimləndirdiyi saytlar reklamlardan daha az gəlir əldə edir, yəni onların monetizasiyası azalır. Google tərəfi bu yanaşma ilə razılaşmayıb və süni intellekt icmallarının saytlara keçidlərə mane olduğu iddiasını rədd edib.

     Bununla belə, “açıq veb artıq sürətlə yoxa çıxır” ifadəsini işlədərək etiraf edib - sonradan isə bu sözləri ilə açıq saytlardakı reklamlardan bəhs etdiyini dəqiqləşdirib. Elizabeth Douglas, baş verənlərdən heç də məmnun olmadığını açıq şəkildə göstərsə də, bildirib ki, Google-un reklam bölmələrinin ayrılması sayt sahiblərinin onsuz da çətin olan vəziyyətini yalnız daha da ağırlaşdıracaq. O, yeni reklam göstərmə sistemlərinə uyğunlaşmaq və ya yeni problemləri həll etməyə çalışmaq əvəzinə, mövcud əsas məsələyə - biznesinin mövcudluğunu təhdid edən təhlükə ilə mübarizəyə fokuslanmağı üstün tutduğunu deyib. Douglas xəbərdarlıq edib ki, Google-un reklam xidmətlərinin yeni sahibi müştərilərə Google-un təmin etdiyi səviyyədə dəstək göstərə bilməyə bilər.

     Bu halda gəlirlər azala bilər, üstəlik alternativ reklam platformaları texnologiya nəhəngi qədər etibarlı deyil. Onlardan biri isə ümumiyyətlə bağlanıb və WikiHow-a ödənilməli olan məbləği ödəməyib. ABŞ Ədliyyə Nazirliyinin nümayəndələri Douglas-a qarşı çarpaz dindirməyə başladıqda məlum olub ki, ona Google texnologiyalarının sayt sahiblərinə vurduğu birbaşa zərər haqqında məlumat verilməyib. ABŞ hakimiyyətinin versiyasına görə, şirkətin anti-rəqabət fəaliyyəti saytlarda reklam göstərilərkən saniyənin çox kiçik bir hissəsində həyata keçirilən reklam hərraclarının mexanizmlərində özünü göstərir.

     Məhkəmə müəyyən edib ki, Google AdX xidmətləri üçün komissiyasını şişirdib, lakin WikiHow bundan xəbərsiz olub - sayt administrasiyası yalnız hərracın yekununda alınan xalis qiyməti görüb, reklamverənin ödəməyə hazır olduğu məbləği isə görə bilməyib. Elizabeth Douglas narahatlığını bildirib ki, AdX-in məcburi ayrılması nəticəsində platforma yalnız burada mövcud olan unikal reklamverənləri itirə bilər. Lakin WikiHow-un baş direktoru həm də başa düşməyib ki, bütün bu reklamverənlər AdX-ə elə Google-un eyni reklam şəbəkəsinə məxsus xidmətlər vasitəsilə daxil olurdu və bununla da bazarın monopolizasiyası baş verirdi. Nəticədə, Google WikiHow üçün biznesin mövcudluğuna ən böyük təhlükə amilinə çevrilib. Amma sayt administrasiyası üçün Google-un siması, müştərilərin gəlirlərini azaldan texnologiyaların düzgün işləməsinə nəzarət edən mehriban müştəri meneceri olub.