Avropa özünün Starship-ni hazırlamaq istəyir

     Avropa Kosmik Agentliyi (ESA) yüngül Avropa raketi Vega-nın yaradıcıları olan italyan şirkəti Avio ilə çoxistifadəli yuxarı pillənin hazırlanması üçün müqavilə imzalayıb. Bu mərhələ yükü orbitə çıxarmaq və təkrar buraxılış üçün Yerə qayıtmaq qabiliyyətinə sahib olacaq. Layihə sifarişçilərinin fikrinə görə, bu, aşağı orbitə 2 tona qədər faydalı yük çıxarmağa hesablanmış kiçik bir kosmik gəmi olacaq. Avropaya kosmosa ucuz daşınma vasitələri lazımdır və Avio bu məsələnin həllinə kömək etməlidir. Müqavilənin dəyəri 40 milyon avro (47 milyon dollar) təşkil edir. Bu məbləğə görə Avio tələbləri, sistemin dizaynını və gələcək missiyalarda Yerə təhlükəsiz qayıda bilən və təkrar istifadə oluna bilən nümunə üçün lazım olan köməkçi texnologiyaları müəyyənləşdirəcək. İlkin layihənin 2 ilə hazır olması planlaşdırılır. Bundan sonra isə Avropanın mini-Starship modelinin ilk uçuşunu həyata keçirməsi üçün əlavə 10 ilə qədər vaxt lazım ola bilər.

     İlkin eskizlərə görə, “Avropa Starship”inin dizaynı demək olar ki, tam şəkildə SpaceX şirkətinin eyniadlı kosmik gəmisinin quruluşunu təkrarlayır. Bununla belə, italyanları plagiatda ittiham etmək doğru olmaz: Çin raketi Changzheng 9-un çoxistifadəli kosmik gəmisi (yuxarı mərhələ) də eyni görünüşə malikdir. Başqa sözlə, işlək ideya bir neçə layihədə öz əksini tapıb. Starship kompleksindən fərqli olaraq, hansı ki, çoxistifadəli Super Heavy sürətləndirici mərhələ ilə birlikdədir, Avropa raketi birdəfəlik sürətləndirici blokdan ibarət olacaq. Bu blok çoxmərhələli və Vega raketində olduğu kimi bərk yanacaqlı mühərriklərlə işləyə bilər. Lakin onun tərkibində çoxistifadəli kosmik gəmi də yer alacaq. Avropa Birliyində çoxistifadəli raket sürətləndiricisi yaratmaq cəhdləri hələlik uğurla nəticələnməyib. Gələcəkdə bunun baş verməsi mümkündür, amma ilk mərhələdə Avropa kosmik gəmisi birdəfəlik raket vasitəsilə buraxılacaq.

     Avio raketlərin hazırlanmasında zəngin təcrübəyə malikdir, baxmayaraq ki, şirkət əvvəlcə Fiat avtomobil konsernindən yaranmışdı. Şirkət Vega raketinin hazırlanmasına hələ İtaliya Kosmik Agentliyinin rəhbərliyi altında başlamış, daha sonra isə layihə ESA-nın idarəsinə keçmişdi. Keçən il ESA Avio-ya daha böyük yükqaldırma qabiliyyətinə malik və 2 yuxarı mərhələnin sadələşdirilmiş sxemi ilə təchiz olunmuş birdəfəlik Vega E raketinin modernləşdirilmiş variantını yaratmağı tapşırdı. Bundan əlavə, Avio Vega ailəsinə aid raketlərin istehsalçısı və buraxılış operatoru oldu və bu müqaviləni Arianespace şirkətindən aldı. Yeni layihə Avio-nun Avropa kosmik icmasındakı mövqelərini gücləndirəcək. Şirkət Avropanı uzun illərdir SpaceX-in üzərində çalışdığı hədəfə - mühərrikləri ilə Yerə qayıda bilən çoxistifadəli kosmik gəminin buraxılışına yaxınlaşdıracağına söz verir. Avropa üçün çoxistifadəli kosmik gəmilər və əlçatan buraxılış sistemləri strateji məqsəd hesab olunur.