K2-18b ekzoplanetində potensial həyatın mövcudluğu şübhə doğurur

     Çikaqo Universitetindən olan tədqiqatçılar qrupu K2-18b ekzoplanetində həyat əlamətlərinin aşkarlandığına dair sensasiyalı iddiaları şübhə altına alıblar. Daha əvvəl Kembric Universitetinin alimləri bildirmişdilər ki, James Webb kosmik teleskopu bu planetin atmosferində dimetilsulfid (DMS) izləri qeydə alıb. Bu maddə Yer üzündə dəniz orqanizmləri tərəfindən istehsal olunur. Lakin məlumatların təkrar təhlili göstərib ki, bu siqnallar səhv şərh olunmuş ola bilər. Yer kürəsindən 124 işıq ili uzaqlıqda yerləşən K2-18b, hidrogen atmosferi altında maye su okeanlarına sahib fərz edilən Super Yer sinfinə aiddir. 2023-cü ildə James Webb-in spektrometrləri bu planetin atmosferində metan, karbon qazı və mümkün DMS izlərini müəyyən etmişdi.

     Lakin arXiv platformasında dərc olunan yeni tədqiqat göstərir ki, teleskopun üç cihazı (NIRISS, NIRSpec və MIRI) üzrə birgə məlumatların təhlili nəticəsində DMS və onun analoqu DMDS siqnalları statistik olaraq əhəmiyyətsizdir. “Tədqiqatın ilkin nəticələri yalnız bir cihazın məlumatlarına əsaslanırdı. 2 illik müşahidələri birləşdirdikdə güclü siqnal zəifləməyə başladı. Müxtəlif emal üsulları fərqli nəticələr verir, buna görə də onları hərtərəfli yoxlamaq vacibdir” – deyə tədqiqatın həmmüəllifi Caroline Piaulet-Ghorayeb izah edib. Alimlər həmçinin göstəriblər ki, eyni spektral anomaliyaları etanın mövcudluğu ilə də izah etmək olar. Bu molekul həyatın mümkün göstəricilərindən biri hesab olunsa da, onun yaranması həyat olmadan da mümkündür.

James Webb:

     Əsas problem isə spektrometrlərin məhdud dəqiqliyidir. DMS və etan cəmi bir kükürd atomu ilə fərqlənirlər və ekzoplanetlərdən gələn zəif siqnallar bu maddələrin ayırd edilməsini çətinləşdirir. “Bu, biogöstəricilərin axtarışında ciddi maneədir. Bu cür siqnalları dəqiq şəkildə ayırd edə bilmədiyimiz müddətdə, yanlış təfsir riski yüksək olaraq qalacaq” – deyə Caroline əlavə edib. Mübahisələr həm də kəşfin statistik əhəmiyyətinə aiddir. İlkin tədqiqatın müəllifləri DMS siqnalının etibarlılığını 3 siqma səviyyəsində qiymətləndirmişdilər (bu isə orta səviyyəli inam deməkdir), halbuki biogöstəricilərin təsdiqlənməsi üçün 5 siqma tələb olunur.

     “Həyatın mövcudluğu ilə bağlı iddialar qeyri-adi sübutlarla əsaslandırılmalıdır. Bu halda isə həmin həddə çatılmayıb” - deyə tənqidi təhlilin əsas müəllifi Rafael Luque qeyd edib. Fikir ayrılıqlarına baxmayaraq, K2-18b ekzoplaneti James Webb üçün prioritet obyekt olaraq qalır. Yeni müşahidələr onun atmosferinin tərkibini daha dəqiq müəyyən etməyə kömək edəcək. Lakin alimlərin vurğuladığı kimi, bu məlumatlar belə həyatın mövcudluğunu qəti şəkildə təsdiqləməyə və ya inkar etməyə imkan verməyəcək. “James Webb teleskopu bizi cavablara yaxınlaşdırdı, lakin qəti nəticələr üçün daha inkişaf etmiş alətlərə ehtiyac olacaq” - deyə tədqiqatın həmmüəllifi Michael Zhang bildirib.

Mənbə: Space.com