Yüksək sürətlə hərəkət edən superkütləli qara dəlik aşkar edilib

     Müşahidələr göstərib ki, olması lazım yerdə olmayan superkütləli qara dəlik kosmosda 1000 km/s-dən yüksək sürətlə hərəkət edir. Alimlər hesab edirlər ki, bu fenomen nəhəng bir kosmik toqquşmanın nəticəsidir. İki böyük qara dəliyin birləşməsi daha da irimiqyaslı bir qara dəliyin yaranmasına səbəb olub, lakin eyni zamanda bu yeni yaranmış obyektin olduğu yerdən kənara atılmasına gətirib çıxarıb. Araşdırmanın müəllifləri bildiriblər ki, onlar indiyə qədər müşahidə edilmiş ən sürətli qara dəliklərdən birini aşkarlayıblar. Astronomlar uzun müddətdir ki, qalaktikaların mərkəzindəki nəhəng qara dəliklərin necə bu qədər böyük ölçülərə çatdığını anlamağa çalışırlar.

     Bununla bağlı bir nəzəriyyə, onların daha kiçik, lakin çox kütləli qara dəliklərin birləşməsi nəticəsində yarandığını irəli sürür. Lakin bu prosesin baş verdiyini tam təsdiqləyəcək birbaşa sübutlar indiyə qədər çox az idi. İndi isə astronomlar 3C 186 qalaktikasının mərkəzində yerləşən superkütləli qara dəlik vasitəsilə bu prosesin sübutunu tapdıqlarını bildiriblər. Bu qara dəlik qalaktikanın mərkəzindən kənara atılıb və 1000 km/s-dən yüksək sürətlə uzaqlaşır. Astronomlar uzaq bir qalaktikanın mərkəzində yerləşən superkütləli qara dəliyi Hubble kosmik teleskopu vasitəsilə müşahidə ediblər. Bu qara dəlik o qədər çox maddə udur ki, nəticədə kvazar əmələ gətirib - bu, kainatdakı ən parlaq işıq mənbələrindən biridir.

     Kvazarlar - qara dəliyin akkresiya diskindən yayılan işıqdır. Bu diskdə maddə qara dəliyə düşməzdən əvvəl toplanır və yüksək temperaturda qızır. Qara dəliyin özü işıq saçmasa da, ətraf mühitindən çox güclü parıltılar yayılır. Aparılan müşahidələr kvazarın qalaktikanın tam mərkəzində olmadığını göstərdi. 3C 186 qalaktikasındakı ulduzların yerləşmə forması astronomlara bu superkütləli qara dəliyin qalaktikanın mərkəzindən təxminən 33 000 işıq ili uzaqda olduğunu müəyyən etməyə imkan verdi. Tədqiqatçılar bu nəhəng qara dəliyin yerini dəyişməsinin iki kütləvi qara dəliyin birləşməsi nəticəsində baş verdiyini düşünürlər.

     Alimlər VLT və Subaru yerüstü teleskoplarından istifadə edərək kvazardan yayılan işığı daha ətraflı analiz ediblər. Astronomlar müəyyən ediblər ki, işıq elektromaqnit spektrinin mavi hissəsinə doğru sürüşüb. Bu, Eynşteyn-in ümumi nisbilik nəzəriyyəsi ilə izah olunan bir effektdir - obyekt müşahidəçiyə doğru inanılmaz sürətlə hərəkət etdikdə işığın rəngi dəyişir. Eyni zamanda, qara dəliyin ətrafındakı qalaktik qazın yaydığı işıq mavi spektrə o qədər də güclü keçməyib.

     Bu isə qalaktikanın qalan hissəsinə nisbətən superkütləli qara dəliyin daha yüksək sürətlə hərəkət etdiyini göstərir. Tədqiqat müəllifləri hesab edirlər ki, bu fenomen, iki qalaktikanın toqquşması və onların superkütləli qara dəliklərinin birləşməsi nəticəsində baş verib. Bu proses tək istiqamətdə yayılan güclü qravitasiya dalğaları yaratmış, eyni zamanda yenicə yaranmış qara dəliyi əks istiqamətə itələyərək onu sürətlə uzaqlaşdırmış ola bilər. Bununla belə, alimlər öz nəticələrini tam təsdiqləmək üçün əlavə müşahidələrə ehtiyac olduğunu bildirirlər.

Mənbə: New Science

Bənzər xəbərlər

Elm & Texnologiya

Yer kürəsinin ən qədim krateri kəşf edilib

Yer planetinin tarixi 4.5 milyard ildən çoxdur və bu müddət ərzində tektonik hərəkətlər, meteorit düşmələri və digər amillər nəticəsində çoxsaylı dəyişikliklər baş verib.

Elm & Texnologiya

Nəhəng planetlər düşünüldüyündən daha erkən formalaşmış ola bilərlər

Alimlər müəyyən ediblər ki, Yupiterə bənzər kütləyə malik ekzoplanetlər gözləniləndən xeyli əvvəl formalaşıblar. Bu tədqiqatın nəticələri nəhəng planetlərin, o cümlədən Yupiterin formalaşması üçün lazım olan qaz və bərk hissəciklərin toplanma müddəti barədə yeni məlumatlar təqdim edir.

Elm & Texnologiya

Alimlər radioaktiv tullantılardan atom batareyası hazırlayıblar

Ohayo Ştat Universitetinin tədqiqatçıları radioaktiv tullantıların utilizasiyası üçün perspektivli bir üsul təklif ediblər. Bu yanaşma eyni anda iki problemi həll edə bilər. Təhlükəli materialların təhlükəsiz idarə olunması və uzun ömürlü enerji mənbələrinin yaradılması.

Elm & Texnologiya

Qaranlıq materiyanın ömür müddəti təyin edilib

Yaponiyalı alimlər komandası qaranlıq materiya axtarışlarında irəliləyiş əldə edib. Yeni spektroqrafiya texnologiyası və Magellan teleskopları vasitəsilə cəmi 4 saatlıq müşahidə mühüm nəticələr verib.

Elm & Texnologiya

Astronomlar kosmosda qəribə dairəvi obyektləri kəşf ediblər

Radioastronomlar adi gözlə görünməsi mümkün olmayan obyektləri müşahidə edə bilirlər, çünki radioteleskoplar işıq deyil, radiodalğaları qeydə alırlar. Bu texnologiyadan istifadə edərək ASKAP radioteleskopu kosmosda çoxlu qəribə dairəvi obyektlər aşkar edib.